بررسي هويت اجتماعي مسلمانان نسل اول اسكاتلند

امروزه سخن گفتن از الگوي همگون يا واحد از هويت اجتماعي مسلمانان كشورهاي غربي امري بسيار دشوار است چراكه مسلمانان مانند ديگر گروهاي اقليت هويت هاي اجتماعي خطي و چندگانه اي دارند كه مولفه هاي مختلفي نظير دين، قوميت و مليت در آن تاثيرگذار است. اين در حالي است كه در اغلب نظريه هاي كلاسيكِ «همگون سازي و ادغام گرايي» و اغلب رويكردهاي سياسي انتظار مي رود مسلمانان به طور كامل از الگوهاي هويتي و فرهنگي كشور ميزبان تبعيت نمايند. برخلاف اين رويكردها، نتايج تحقيقات مختلف كيفي و كمي نشان مي دهد كه اكثريت مسلمانان نسل اول اسكاتلند نه تنها رويكرد «همانندسازي» را در پيش نگرفتند بلكه از نوع خاصي از همگرايي پيروي كردند كه مي توان آن را «همگرايي محدود» ناميد. مولفه هاي مختلفي در شكل گيري اين نوع خاص از همگرايي تاثيرگذار بوده است اما ميزان اهميت هركدام از اين مولفه ها در هويت مسلمانانِ مختلف متفاوت است و درنتيجه احساس تعلق آن ها به هركدام از هويت هاي اجتماعي شان نيز مي تواند متفاوت باشد. براين اساس، سوال اصلي مقاله حاضر عبارت است از بررسي اهميت عوامل مختلف در شكل گيري هويت اجتماعي مسلمانان نسل اول اسكاتلند. به عنوان روش تحقيق و گردآوري دادها و با هدف دستيابي به پاسخ سوال فوق، نويسنده با در پيش گرفتن پژوهشي كيفي محور و انجام مصاحبه هاي نيمه ساختمند، به بررسي ميزان اهميت عواملي نظير مليت، قوميت و دين مي پردازد. مقاله در پايان با تاكيد بر ناهمگوني هويتي مسلمانان نسل اول به اين نيجه مي رسد كه هر سه مولفه مليت، قوميت و دين در هويت بخشي به مسلمانان نسل اول داراي اهميت بوده و در شكل گيري هويتهاي خطي و يا چندگانه در ميان آنها تاثير گذار بوده است اما در اين ميان نقش دين به عنون عاملي فراتر از هويت مطرح شده است. اين مقاله همچنين به اين نتيجه مي رسد كه عليرغم تمايل مسلمانان نسل اول براي ابراز تعلق به هويت اسكاتلندي (و بريتانيايي) در كنار هويت هاي ديني و قومي خود، برداشت و احساس غالبي در ميان آنها وجود دارد كه اين اظهار تعلق از سوي شهروندان بومي اسكاتلند چندان پذيرفته نيست. اين احساس عدم پذيرش مي تواند فرايند همگرايي مسلمانان را بسيار دشوارتر سازد.