عملكرد ماده خشك، اسانس و برخي صفات مهم رشدي ريحان مقدس (Ocimum sanctum L.) در پاسخ به تراكم بوته و مقادير مختلف نيتروژن

ريحان مقدس (Ocimum sanctum L.) گياهي دارويي، معطر و متعلق به تيره نعناييان (Lamiaceae) است. به منظور دستيابي به مناسبترين تراكم بوته و ميزان كود مصرفي نيتروژن در راستاي افزايش ميزان اسانس و عملكرد ماده خشك اين گياه، آزمايشي به صورت فاكتوريل بر پايه طرح بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در مزرعه تحقيقاتي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان بوشهر در سال 89-88 انجام شد. در اين پژوهش تراكم (D) در چهار سطح 1/12، 8/14، 19 و 6/26 بوته در مترمربع و مقدار نيتروژن خالص (N) در سه سطح 0، 50 و100 كيلوگرم در هكتار مورد بررسي قرار گرفت. در مرحله تمام گل، پارامتر هاي رشدي مانند تعداد و طول شاخساره، تعداد و طول گل آذين، ماده تر و خشك شاخساره و مقدار اسانس و عملكرد آن اندازه گيري شد. همچنين استخراج اسانس به روش تقطير با آب توسط دستگاه اسانس گير كلونجر انجام گرديد. طبق نتايج بدست آمده اثر تراكم بوته و ميزان نيتروژن بر ماده تر و خشك شاخساره، طول شاخه، طول و تعداد گل آذين، ميزان اسانس و عملكرد اسانس معني دار بود. اگرچه تعداد شاخه جانبي، ارتفاع بوته، وزن تر تك بوته، ميزان نيتروژن ريشه، ميزان نيتروژن اندام هوايي، ماده خشك ريشه، ميزان كلروفيل و سطح برگ تحت تاثير تراكم بوته يا مقدار نيتروژن قرار نگرفت، اما اثرات متقابل آنها بر كليه صفات مورد بررسي معني دار بود. بيشترين ميانگين ماده تر و خشك، طول و تعداد گل آذين، طول و تعداد شاخه، درصد اسانس و عملكرد اسانس در تراكم هاي 8/14 تا 19 بوته در مترمربع و با مصرف 50 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار حاصل گرديد. البته ميزان اسانس تحت تيمارهاي مورد بررسي در پژوهش حاضر بين 6/0 تا 1/1% در نوسان بود.