عقل و جايگاه آن در فلسفه هگل و انديشه مولانا

Wisdom and its position in Hegelʹʹs Philosophy and Molonaʹʹs Thought

«عقل» قوه‌اي است كه از ديرباز فيلسوفان، عارفان و انديشمندان در شناخت و درك ماهيت آن كوشيده‌اند. اين جستار كوشيده است به شيوه‌اي تحليلي- مقايسه‌اي به بررسي جايگاه عقل در فلسفه هگل و انديشه مولانا بپردازد. هدف در اين كار تبيين ديدگاه‌ها و يافتن وجوه اشتراك و افتراق آن‌ها در خصوص عقل كلي و چگونگي برقراري ارتباط انسان با طبيعت و خدا و سير ديالكتيك در رسيدن به نامتناهي است. هگل در مباحث فلسفي خود به طور گسترده به مفاهيم كاربردي عقل پرداخته است. به عقيده او عقل نزديك‌ترين پيوند را با حيات دارد؛ چراكه عقل در وجود انسان، يك بخش در كنار ساير بخش‌ها نيست بلكه عنصري است كه در همه بخش‌ها سريان دارد. مولوي هم به توانايي‌ها و ضعف‌هاي عقل در جاي جاي «مثنوي» اشاره كرده است و مرز بين عقل ممدوح و ايماني و عقل مذموم و دنيوي را مشخص كرده است.

The "wisdom" is a power which many philosophers, mystics and scholars have attempted to understand its nature since ancient years. The present article attempts to study the position of wisdom in Hegel and Molanaʹs thoughts in analytical – comparative method. The goal is to express the view points and finding the similarities and the differences on whole wisdom and the way human relates the nature, Lord and the dialectic path. Hegel studies the applicable concepts of wisdom in his philosophical issues. The wisdom or wisdom has the nearest relationship with life in his view; because the wisdom is not a part beside other parts but an element which communicates with all parts. Molana has signified the capabilities as well as the wisdom shortcomings in all parts of “Mathnawi” and determines the borderline between praised and religious wisdom.