مطالعه روابط بين صفات زراعي و اجزاي عملكرد در برخي از لاين‌هاي اصلاحي گلرنگ

Study of the Relationships among Agronomic Traits and Yield Components in Some Breeding Lines of Safflower (Carthamus tinctorius L.)

به‌منظور بررسي صفات زراعي و روابط بين عملكرد دانه و اجزاي آن در برخي از لاين‌هاي اصلاحي گلرنگ (.Carthamus tinctorius L)، اين آزمايش در سال زراعي 88-1387 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه صنعتي اصفهان واقع در شرودان فلاورجان در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد و در آن 20 ژنوتيپ گلرنگ مورد ارزيابي قرار گرفت. صفات مورد بررسي در اين پژوهش شامل تعداد روز تا سبز شدن، تعداد روز تا شروع گل‌دهي، 50% گل‌دهي و رسيدگي، ارتفاع بوته، تعداد انشعاب اصلي در بوته، درصد آلودگي غوزه‌ها به مگس گلرنگ، عملكرد دانه در واحد سطح، تعداد غوزه در بوته، تعداد دانه در غوزه، وزن هزاردانه، قطر غوزه، وزن دانه در غوزه و درصد روغن دانه بوده‌اند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه از نظر تمام صفات مورد بررسي به جز تعداد روز تا سبز شدن داراي تفاوت معني‌داري بودند. نتايج تجزيه همبستگي نشان داد كه صفات تعداد غوزه در بوته، تعداد دانه در غوزه و قطر غوزه به‌عنوان اجزاي مهم عملكرد دانه، همبستگي فنوتيپي و ژنتيكي مثبت و بسيار بالايي با عملكرد دانه داشتند و وزن دانه همبستگي فنوتيپي و ژنتيكي منفي و معني‌داري با عملكرد دانه نشان داد. نتايج حاصل از رگرسيون مرحله‌اي براي عملكرد دانه در واحد سطح نيز نشان داد كه تعداد غوزه در بوته به تنهايي 66% درصد و به همراه قطر غوزه 74% از تغييرات عملكرد دانه را توجيه كردند. نتايج تجزيه عليت نشان داد كه تعداد غوزه در بوته اثر مستقيم مثبت و قابل توجهي بر عملكرد دانه داشت و اثرات غيرمستقيم آن از طريق بقيه صفات نسبتاً ناچيز بود. هم‌چنين صفت تعداد دانه در غوزه نيز اثر مستقيم مثبت و بالايي بر عملكرد دانه نشان داد و اثر غير مستقيم آن از طريق تعداد غوزه در بوته نيز قابل توجه بود، درحالي‌كه اثر غير مستقيم زيادي از طريق وزن 1000 دانه نداشت.

In order to study the relationships among agronomic traits and yield components in some breeding lines of safflower (Carthamus tinctorius L), this experiment was conducted in a randomized complete block design with three replications in 2009, at the Research Farm of Isfahan University of Technology located in Falavarjan, Isfahan, Iran. Twenty genotypes of safflower were planted in this experiment and days to emergence, days to the commencing of flowering, 50% flowering and maturity, plant height, brancheslant, percentage of infected capitulum to safflower fly, seed yield, capitulalant, seeds/capitulum, 1000 seed weight, capitulum diameter, seed weight/capitulum and seed oil content were evaluated. The results of analysis of variance showed that there were significant differences among the genotypes for all of the studied traits, except for days to emergence. Genetic and phenotypic correlation coefficients showed that capitulalant, seeds/capitulum and capitulum diameter were the most important seed yield components and they had the highest positive correlations with seed yield. However, seed weight showed negative genetic and phenotypic correlations with seed yield. Based on the regression analysis, capitulalant along with capitulum diameter accounted for 66% and 74% of the seed yield variation, respectively. Path analysis showed that capitulalant had the most positive direct effect on seed yield with no significant indirect effect through the other traits. Also, seeds/capitulum had a high direct and positive effect and considerable indirect effect via number of capitulalant on seed yield.