اثر تنظيم كننده‌هاي رشد گياهي در باززايي مستقيم سوخچه از ريزنمونه فلسي لاله واژگون

Effect of Different Plant Growth Regulators on Direct Bulblet Regeneration from Scale Explants of Fritillaria imperialis

لاله واژگون (Fritillaria imperialis) گياهي تك‌لپه از خانواده Liliaceae است. علاوه‌ بر گل زيبا از ارزش دارويي بالايي نيز برخوردار است و به‌صورت وحشي در مناطقي از كشور ايران رشد مي‌كند. به‌دليل برداشت كنترل‌نشده گل و سوخ‌هاي اين گياه، بقاي لاله واژگون در بسياري مناطق ايران با تهديد روبرو شده‌است. اين گياه در شرايط مناسب حدود 6 سال طول مي‌كشد تا بتواند سوخي توليد كند كه توانايي تشكيل گل را دارا باشد. به‌علاوه گياهان حاصل از بذر به‌دليل دگر گرده افشاني گونه‌هاي Fritillaria شبيه والدين نخواهند بود. افزايش انبوه لاله واژگون از طريق روش‌هاي مرسوم ديگر از قبيل كشت فلس از كارايي لازم برخوردار نبوده است. بنابراين با توجه به ضرورت حفظ و محافظت از آن در عرصه‌هاي طبيعي، ازدياد درون شيشه‌اي اين گياه مورد توجه قرار گرفت. در اين پژوهش باززايي مستقيم سوخچه از كشت فلس‌هاي گندزدايي شده‌ي لاله واژگون در محيط پايه موراشيگ و اسكوگ در حضور تنظيم كننده‌هاي رشدIAA ، TDZ،Kinetin ،BA ، NAA به‌طور جداگانه و 4 تركيب ازKinetin و NAA مورد بررسي قرار گرفت. بالاترين ميزان باز‌زايي مستقيم (8/33 عدد سوخچه)، بيشترين اندازه سوخچه (26 ميلي‌متر) و بالاترين تعداد ريشه (8 عدد) در 2 ميلي‌گرم در ليتر NAA به‌دست آمدند. كمترين توليد سوخچه در تيمار‌هاي هورمون TDZ مشاهده شد زيرا در حضور TDZ، محدود سوخچه‌هاي تشكيل شده به‌جاي بزرگ شدن به سمت توليد كالوس‌تمايل داشتند. در تيمار BA باززايي صورت نگرفت. نتايج حاصل از اين مطالعه نشان داد كه ازدياد درون شيشه‌اي گياه لاله واژگون، با استفاده از 2 ميلي‌گرم هورمون NAA امكان‌پذير مي‌باشد.

Fritillaria imperialis is a monocotyledon plant from the Liliaceae family that grows wild in some parts of Iran. Fritillaria is a medicinal plant, in addition to being a beautiful flower. Due to the uncontrolled harvesting of flower and bulbs, Fritillaria survival is threatened in some areas in Iran. Fritillaria can be propagated by seed. In favorite condition. Its propagation by seed and production of flowerbeating bulbs takes about 6 years. In addition, plants grown from seed would not be like their parents due mainly to occurrence of crosspolination. Mass propagation of Fritillaria through conventional methods such as bulb culture is not efficient. Thus, its in vitro propagation as a criteria for preserving this valuable plant in its natural habitats was studied. We investigated direct embryogenesis of sterilized bulbs scale segments in MS medium at the presence of different plant growth regulators including NAA, IAA, TDZ, Kinetin and BA and the combination of kinetin and NAA in different concentrations. The highest number of direct somatic bulblets (8.33 bulblets), the biggest bulblets (26 mm) and the greatest number of roots (8 roots) were formed in 2 mg/L NAA. The least direct bulblet somatic generation was observed in TDZ treatments, bulblets formed tended to produce callus instead of growing. In the medium containing BA hormone no bulblet was produced. In conclusion, the results of this study revealed that propagation of Fritillaria imperialis is possible through in vitro culture by using 2 mg/L NAA.