بررسي عملكرد و اجزاي عملكرد و تنوع ژنتيكي و قابليت توارث آنها در نخود

Grain Yield, Its Components, Genetic Diversity and Heritability in Chickpea (Cicer arietinum L.)

در اين پژوهش، به‌منظور بررسي عملكرد و اجزاي عملكرد و ميزان تنوع ژنتيكي و قابليت توارث آنها در 19 ژنوتيپ نخود زراعي، آزمايشي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 1391 -1390 در مزرعه پژوهشي دانشگاه بوعلي سينا انجام شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه تفاوت ژنوتيپ ها براي صفات عدد اسپد، تعداد شاخه فرعي در بوته، تعداد نيام در بوته، وزن 100 دانه، عملكرد اقتصادي، زيست توده و شاخص برداشت در سطح آماري 1 درصد معني دار بود. نتايج مقايسه ميانگين صفات نشان داد كه ژنوتيپ‌هاي شماره 14، 12، 4 و 19 (با به‌ترتيب 259/4، 250/3، 240 و 234/7 كيلوگرم دانه در هكتار) داراي بيشترين و ژنوتيپ هاي 18، 8، 15 و 6 (با به ترتيب 151/01، 167/6، 167/8 و 189 كيلوگرم دانه در هكتار) هم داراي كمترين ميزان عملكرد دانه بودند. محاسبه همبستگي فنوتيپي نشان داد كه همبستگي مثبت و معني‌داري (P <0/01 ) بين عملكرد با صفات تعداد نيام در بوته (**0/623)، ارتفاع بوته (**0/432)، شاخص برداشت (**0/425) و زيست‌توده (**349/0) وجود دارد. نتايج تجزيه رگرسيون گام به گام نيز نشان داد كه مهم‌ترين صفات تأثيرگذار بر عملكرد اقتصادي به‌ترتيب تعداد نيام در بوته، شاخص برداشت، زيست توده، تعداد شاخه فرعي در بوته و ارتفاع بودند كه در كل 84/68 درصد از تغييرات عملكرد را توجيه كردند. هم‌چنين بيشترين و كمترين درصد وراثت‌پذيري به‌ترتيب متعلق به صفات شاخص برداشت و تعداد دانه در بوته بود. بنابراين با توجه به وجود تنوع كافي در صفات، ميتوان از اين صفات به‌عنوان يك منبع مهم تنوع جهت افزايش عملكرد و انتخاب ژنوتيپ‌هاي برتر استفاده نمود.

The current research was carried out to investigate grain yield and components and their genetic diversity and heritability of some important agronomic traits, in 19 chickpea genotypes, based on a randomized complete block design with 3 replications in Research Field of BuAli Sina University, Hamadan, Iran in 20112012 growing seasons. The ANOVA results showed that, there were highly significant differences (p lt 0.01) among genotypes for the SPAD number, number of subbranch per plant, pod number per plant, 100kernel weight, grain yield, biological yield, and harvest index. The mean comparisons results indicated that the genotypes 14, 12, 4 and 19 (with 234.7, 240, 250.3 and 259.4 kilogram of grain yield per ha, respectively) and the genotypes 18, 8, 15, and 6 (with 151.01, 167.6, 167.8 and 189 kilogram of grain yield per ha, respectively) had the maximum and minimum economic yield, respectively. According to phonotypical correlation results, there were positive and significant (p lt 0.01) correlations between grain yield and pod number per plant (0.623**), plant height (0.432**), harvest index (0.425**) and biomass (0.349**). Stepwise regression indicated that the pod number per plant, harvest index, biomass, number of subbranch per plant, and plant height were the most effective traits on economic yield and they explained 84.68 percent of the variation in economic yield. Furthermore, harvest index and seed number per plant had the maximum and minimum heritability, respectively, indicating that they could be hired as sources of variation for improving the grain yield and selecting superior genotypes.