سند چشم‌انداز 20 ساله، رقباي منطقه‌اي و ضرورت منطقه‌گرايي در سياست خارجي ايران (تحليل وضعيت پيش‌رو و چشم‌انداز مطلوب)

با وجود گسترش جهاني‌شدن ، دولت‌ها هم‌چنان بازيگران اصلي در نظام بين‌المللي ‏شناخته مي‌‏شوند و دغدغه اصلي آن‌ها نيز امنيّت ‏است. اين بازيگران فراسوي روند تغييرات رخ داده، كماكان به‌دنبال كارآمدترين شيوه امنيّت‌‏يابي هستند. پرسش‌هايي ‏ از اين دست كه آيا در شرايط كنوني مي‌توان صرفاً با پشتوانه توان‌مندي‌ هاي داخلي، امنيت را تامين كرد؟ آيا با بي‌توجهي به كشورهاي ‏پيرامون، مي‌توان امنيتي پايدار ايجاد كرد؟ و نظاير آن، چالش‌هايي اساسي در نظام فكري دولت‌مردان منطقه پديد آورده است. در اين ميان شرايط نظام جهاني و گرايش دولت‌ها به‏ هم‌كاري با همسايگان، گزينه امنيّت منطقه‏اي را به‌عنوان الگويي موثر، توجيه‌پذير كرده است. در همين زمينه، جمهوري اسلامي ايران با عنايت به اين دگرگوني‌ها و ضرورت ارتقاي جايگاه منطقه اي و بين‌المللي خود، سند چشم‌انداز بيست ساله را به تصويب رساند. در اين سند استراتژيك، ايران به‌صورت كشوري توسعه‌يافته با جايگاه اول اقتصادي، علمي و فن‌آوري در منطقه و داراي تعامل فعال با اقتصاد جهاني تعريف شده است. طبيعتاً تحقق اين هدف، مستلزم الزامات مختلف اقتصادي، سياسي و اجتماعي، به‌خصوص اتخاد رويكردي خاص به منطقه و نظام‌هاي منطقه‌اي است. با توجه به اين مهم و نيز اهميت سند چشم‌انداز در دگرگوني ساختارهاي داخلي و تاثير آن در سياست خارجي ايران و هم‌چنين وقوع تحولات جديد ساختاري در منطقه، مقاله حاضر سعي دارد ضمن تبيين ضرورت، شرايط و ساختار نظام منطقه‏اي در محيط پيراموني ايران، به واكاوي شاخص‌ها و مولفه‌هاي منطقه‌گرايي در سياست خارجي ايران بپردازد.