اثر مصـرف مقادير مختلف نيتـروژن بر فتوسنتز جـاري و انتقال مجدد ماده خشك دو رقم كلزا (Brassica napus L.)

Effect of Different Nitrogen Levels on Current Rate of Photosynthesis and Dry Matter Remobilization inTwo Cultivars of Rapeseed (Brassica napus L.)

به منظور بررسي اثر مقادير متفاوت كود نيتروژن بر انتقال مجدد ماده خشك دو رقم كلزا، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال هاي 91 - 1389 در رشت اجرا گرديد. در اين آزمايش دو رقم كلزا (ساريگل و هايولا 308) و كود نيتروژن خالص (از منبع اوره) شامل صفر، 50، 100، 150 و 200 كيلوگرم در هكتار به صورت در زمان كاشت، در زمان ساقه رفتن و قبل از گل دهي منظور شدند. نتايج نشان داد كه سال دوم آزمايش بيشترين ميزان انتقال مجدد ماده خشك (400 گرم در مترمربع)، ميزان فتوسنتز جاري (1750 گرم در مترمربع) و عملكرد دانه و روغن (به ترتيب 2149/8 و 927/2 كيلوگرم در هكتار) را دارا بود. بين مقادير نيتروژن، مقدار 200 و 150 كيلوگرم نيتروژن در هكتار بالاترين ميزان فتوسنتز جاري، انتقال مجدد ماده خشك، عملكرد دانه و روغن را داشت. مقايسه ميانگين اثر متقابل نشان داد كه رقم هايولا 308 با مصرف 150 و 200 كيلوگرم در هكتار بيشترين عملكرد روغن (به ترتيب 1518 و 1333 كيلوگرم در هكتار) و انتقال مجدد ماده خشك (به ترتيب 531/5 و 492/4 گرم در مترمربع) را داشت. براساس نتايج اين آزمايش به نظر مي رسد كه رقم هايولا 308 با مصرف 150 كيلوگرم نيتروژن در هكتار به دليل توسعه سطوح فتوسنتزي مي تواند باعث افزايش ميزان فتوسنتز جاري، انتقال مجدد ماده خشك و عملكرد روغن كلزا گردد.

To study the effect of different amounts of nitrogen fertilizer on dry matter remobilization in two cultivars of rapeseed a factorial experiment was conducted in complete randomized block design with three replications in the 20102012 years in Rasht, Iran. The experimental factors were two cultivars of rapeseed (Sarigol and Hayola308) and nitrogen fertilizer rate (from urea source) at five levels of 0, 50, 100, 150 and 200 kg ha1 of N as 1/3 at planting 1/3 at stem elongation 1/3 before flowering. The results indicated that in the second year a higher dry matter remobilization (400 g m2), current photosynthesis (1750 g m2) and grain and oil yield (2149.8 and 927.2 kg ha1 respectively) was achieved. Between nitrogen rates, application of 200 kg N ha1 led to the highest current photosynthesis, dry matter remobilization, grain and oil yield. Hayola308 cultivar with 150 and 200 kg ha1 of N indicated the highest oil yield (1518 and 1333 kg ha1, respectively) and dry matter remobilization (531.5 and 492.4 g m2 respectively). According to the results of the present experiment, it seems that cultivar Hayola308 with application of 150 kg N ha1 can increase the current rate of photosynthesis, dry matter remobilization and oil yield of rapeseed, due to increase in the photosynthetic surfaces.