پاسخ شش رقم گندم به تنش رطوبتي انتهاي دوره رشد

Responses of Six Wheat Cultivars to Terminal Water Deficit

به منظور بررسي واكنش هاي بيوشيميايي، مورفولوژيك و فيزيولوژيك شش رقم گندم، در شرايط تنش رطوبتي، پژوهشي در محيط كنترل شده در دانشكده كشاورزي دانشگاه شيراز در سال 1392 - 1391 به اجرا درآمد. تيمارهاي رطوبتي در دو سطح (٥٠ و ١٠٠% ظرفيت زراعي) و ارقام گندم شامل هامون، پيشتاز، مرودشت، شيراز، چمران و سيروان بودند. نتايج نشان داد كه تنش رطوبتي كاهش معني دار سطح برگ پرچم (7/23%)، تعداد دانه در سنبله (17/37%)، وزن هزار دانه (20/88%)، عملكرد دانه (17/73%)، عملكرد بيولوژيك (15%) و شاخص برداشت (10/75%) و نيز افزايش محتواي كلروفيل (14/48%) را در گندم به همراه داشت. پاسخ ارقام مختلف به تنش رطوبتي متفاوت بود و در شرايط تنش كم آبي كمترين كاهش در عملكرد و اجزاي عملكرد مربوط به ارقام سيروان و چمران و بيشترين كاهش در ارقام شيراز و مرودشت مشاهده شد. در مقابل، تنش رطوبتي سبب افزايش ميزان فعاليت آنتي اكسيدان هاي آنزيمي پراكسيداز، كاتالاز و سوپراكسيد ديسموتاز گرديد. بين ارقام مختلف گندم نيز از اين نظر تفاوت معني داري وجود داشت. به طوري كه افزايش ميزان فعاليت اين آنزيم ها در ارقام سيروان و چمران بيشتر از ساير ارقام بود. به نظر مي رسد كه ارقام سيروان و چمران از طريق افزايش فعاليت آنزيم هاي آنتي اكسيداني خود، به عنوان يك مكانيسم دفاعي، از تنش رطوبتي آسيب كمتري ديده باشند و در اين شرايط از عملكرد و اجزاي عملكرد بالاتري نيز برخوردار بودند.

In order to evaluate the morphophysiological and biochemical responses of six wheat (Triticum aestivum L.) cultivars to late season water deficit stress, this experiment was carried out in controlled conditions at College of Agriculture of Shiraz University, Shiraz, Iran during 201314. The experimental treatments were water deficit (50 and 100% F.C.) and wheat cultivars (Sirvan, Chamran, Shiraz, Marvdasht, Hamoun, Pishtaz). The results showed that water deficit significantly reduced flag leaf area (7.23%), number of grains per spike (17.37%), 1000 grain weight (20.88%), grain yield (17.73%), biological yield (15%), and harvest index (10.75%) and increased the chlorophyll content (14.48%) in all wheat cultivars. Significant differences were found in physiological responses among wheat cultivars. Under water deficit stress, Sirvan and Chamran cultivars had significantly higher growth and yield compared to other wheat cultivars. Water stress increased the activity of catalase, peroxidase and superoxide dismutase and this increase was significantly higher in Sirvan and Chamran cultivars. It could be concluded that in Sirvan and Chamran cultivars the increased antioxidants activities led to the partial amelioration of the adverse effects of water deficit, resulting in greater grain yield and yield components, compared to the remaining genotypes.