ارزيابي عملكرد دانه لاين هاي اميدبخش گندم نان و شناسايي صفات اگرومورفولوژيك مرتبط با عملكرد تحت شرايط تنش رطوبتي آخر فصل

Evaluation of Grain Yield of Bread Wheat (Triticum aestivum L.) Promising Lines and Detection of Yield Related Agro-Morphological Traits under Terminal Moisture Stress

به منظور ارزيابي عملكرد دانه 20 لاين اميدبخش گندم نان با استفاده از روش هاي آماري چند متغيره، آزمايشي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي فقط تحت شرايط تنش رطوبتي آخر فصل در سال زراعي 91 - 1390 انجام شد. نتايج تجزيه به عامل ها نشان داد كه سه عامل اول در مجموع، 66 درصد از تغييرات داده ها را توجيه كردند. براساس اين نتايج، صفات ارتفاع بوته، طول پدانكل، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، زيست توده، وزن پدانكل و وزن ساقه، به عنوان مؤثرترين صفات در افزايش عملكرد دانه بودند. هم چنين به ترتيب لاين هاي 17، 14 و 15 به عنوان مطلوب ترين لاين ها با عملكرد نسبي مناسب در شرايط تنش رطوبتي شناسايي شدند. تجزيه خوشه اي به روش Ward، لاين هاي مورد بررسي را در چهار گروه مجزا قرار داد، به طوري كه خوشه اول بيشتر شامل لاين هاي با عملكرد نسبي بالا بود. تجزيه تابع تشخيص نيز، گروه بندي تجزيه خوشه اي را تأييد كرد. نتايج تجزيه رگرسيون گام به گام نيز بيانگر اين بود كه مهم ترين صفات تأثيرگذار بر عملكرد دانه به ترتيب شامل؛ روز تا 50 درصد رسيدگي فيزيولوژيك (با رابطه منفي و اثر معكوس)، ارتفاع بوته، سطح كل برگ، شاخص برداشت و عملكرد زيست توده بودند كه در مجموع 86 درصد از كل تغييرات عملكرد را توجيه نمودند. براساس نتايج تجزيه عليت، صفات شاخص برداشت و زيست توده بيشترين تأثير مثبت مستقيم و صفت روز تا 50 درصد رسيدگي فيزيولوژيك بيشترين تأثير منفي غير مستقيم را (از طريق كاهش شاخص برداشت) بر عملكرد دانه داشتند. بنابراين مي توان از اين صفات، در انتخاب مستقيم يا غير مستقيم ارقام پرمحصول گندم در شرايط تنش رطوبتي آخر فصل استفاده كرد. لاين شماره 17 با طول دوره فنولوژيك كمتر و عملكرد نسبي بيشتر، به عنوان مطلوب ترين لاين تحت شرايط اين آزمايش شناسايي شد.

In order to evaluate the productivity of 20 bread wheat promising lines using multivariate statistical methods, an experiment was conducted based on a randomize complete block design under terminal moisture stress, in 20112012. Factor analysis showed that the three first factors explained 66% of total variance. Plant height, peduncle length, 1000 kernel weight, harvest index, biological yield, peduncle weight and shoot weight were detected as the most effective traits on the grain yield. In addition, the bread wheat lines number 17, 14 and 15 outperformed the other lines under the terminal moisture stress condition. Cluster analysis using Ward method grouped the lines in four clusters, i. e. the first cluster consisting the best lines with the highest grain yields. Discrimination function analysis confirmed the clustering results. The results of stepwise regression analysis indicated that the days to 50 percent physiological maturity, plant height, total leaf area, harvest index and biological yield were the most effective traits on grain yield under the conditions of present experiment (i.e. they explained 86 percent of the yield variance). Results of path analysis showed that the harvest index and biomass yield left the maximum direct positive effects on the grain yield. The latter traits can, therefore, be hired for indirect selection of drought tolerant bread wheat lines under terminal moisture stress condition. The line 17 with a greater earliness and the maximum relative grain yield was recognized as the most suitable line under the conditions of the present experiment