بررسي اثر تنش خشكي بر برخي صفات مورفوفيزيولوژيك هيبريدهاي متحمل به خشكي ذرت (Zea mays L.)

Effect of Drought Stress on Physiological Traits of Maize (Zea mays L.) Hybrids

به منظور مطالعه اثر تنش خشكي بر رشد هيبريدهاي جديد ذرت، اين تحقيق در مركز تحقيقات كشاورزي صفي آباد دزفول به اجرا درآمد. آزمايش به صورت كرت هاي يك بار خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. عامل اصلي تنش خشكي در 4 سطح: آبياري پس از 75 (5plusmn ) ميلي متر تبخير از تشتك تبخيركلاس A(تيمار بدون تنش يا شاهد)، آبياري پس از 95 (5plusmn ) ميلي متر تبخير (تنش ملايم)، آبياري پس از 115 (5plusmn ) ميلي متر تبخير(تنش متوسط) و آبياري پس از 135 (5plusmn ) ميلي متر تبخير(تنش شديد) و عامل فرعي هيبريدهاي ذرت شامل: هيبريد ديررس 704 (شاهد)، ديررس كارون و متوسط رس مبين بود. براساس نتايج تيمارهاي شاهد بدون تنش و تنش ملايم به ترتيب با 6.57، 56.59 تن در هكتار بيشترين و تنش متوسط و شديد به ترتيب با 5.66 و 4.28 تن در هكتار كمترين عملكرد دانه را داشتند. هيبريدهاي كارون و 704 به ترتيب با 6.37 و 5.16 تن در هكتار بيشترين و كمترين عمكرد دانه را داشتند. هيبريدهاي كارون و مبين با بروز تنش خشكي از توانايي توليد محصول بيشتري نسبت به هيبريد 704 برخوردار بودند. خشكي موجب افزايش عمق نفوذ ريشه شد، به طوري كه هيبريد مبين با 26.6سانتي متر بيشترين عمق نفوذ ريشه را داشت. درشرايط تنش خشكي هيبريد كارون 5 روز نسبت به شاهد زودرس تر شد. با افزايش خشكي از ميزان توليد ماده خشك به ميزان 56.2 درصد نسبت به شاهد كاسته شد، كه بيانگر اهميت آب در توليد ماده خشك است. هم چنين تنش خشكي متوسط و شديد به ترتيب به ميزان 4.8 و 9.7 درصد نسبت به شاهد وزن خشك ريشه را كاهش دادند. هيبريد كارون با 48 درصد، بيشترين شاخص برداشت را داشت. تنش شديد خشكي موجب افزايش ميزان پروتئين شد و هيبريد مبين با 9.34 درصد بيشترين ميزان پروتئين را داشت. با توجه به نتايج هيبريد جديد كارون ضمن زودرسي 5 روزه نسبت به شاهد، از شاخص برداشت بهتر و عملكرد دانه بيشتر برخوردار است. بنابراين يكي از بهترين راه كارهاي بالابردن عملكرد ذرت در استان خوزستان توليد هيبريدهاي جديد و سازگار در داخل استان است.

In order to study the effect of drought stress on growth of new hybrids of maize an experiment was carried out at Safi Abad Agricultural Research Center, Dezful, Iran. The experiment was arranged as a split plot in a randomized complete block design with three replications. Treatments consisted of four levels of drought stress (irrigation after 75(plusmn 5) (Control), 95(plusmn 5) (mild stress), 115(plusmn 5) (moderate stress) and 135(plusmn 5) mm (severe stress) evaporation from a ClassA pan as main plots and three hybrids of corn (SC704 latematuring hybrid as local check, Karoon latematuring hybrid and Mobin mediummaturing hybrid) as subplots. Based on the results, the highest grain yields of 6570 and 6590 kg/ha were obtained under control and mild drought stress conditions, respectively, while the lowest grain yields of 5660 and 4280 kg/ha were obtained under moderate and severe drought stress conditions, respectively. Karoon and SC704 had the highest and the lowest grain yield of 6370 kg/ha and 5160 kg/ha, respectively. Karoon and Mobin hybrids had a greater ability to maintain their yield under drought stress conditions, compared to SC704. Drought led to increase in root depth and Mobin hybrid had the maximum root penetration of 26.6 cm. Drought stress also led to early maturity in the maize hybrids and plants of Karoon hybrid grown under drought were matured 5 days earlier than the nonstressed plants. Increasing the severity of drought led to decrease in dry matter yield by about 56.2 percent compared to control, indicating the key role of water availability in dry matter production. Moderate and severe drought stresses decreased the root dry weight by 4.8 and 9.7 percent, respectively, compared to control. Karoon hybrid had the highest harvest index of nearly 48 percent. Severe drought stress increased the protein content and Mobin hybrid had the highest protein content of 9.34 percent. According to the results, Karoon hybrid was matured 5 days earlier and had greater harvest index and grain yield compared to the control.