اثر ميكورايز آربوسكولار و برادي‌رايزوبيوم بر برخي از شاخص‌هاي فيزيولوژيكي رشد سويا در شرايط تنش رطوبتي

Effects of Arbuscular Mycorrhizae and Bradyrhizobium on Some Growth Indices of Soybean under Water Stress

به منظور بررسي تأثير كودهاي زيستي بر برخي از شاخص هاي فيزيولوژيكي رشد رقم M9 سويا تحت شرايط تنش رطوبتي، آزمايشي به صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه بوعلي سيناي همدان در بهار سال 1391 اجرا گرديد. در كرت هاي اصلي سه سطح آبياري شامل 50، 100 و 150 ميلي متر تبخير از تشت تبخير كلاس A و در كرت هاي فرعي كود بيولوژيك در چهار سطح (تلقيح بذرها با برادي رايزوبيوم جاپونيكوم، كاربرد ميكورايز آربوسكولار، تلقيح و كاربرد هم زمان هر دو كود زيستي و عدم استفاده از كودهاي زيستي) بودند. نتايج نشان داد با افزايش شدت تنش رطوبت تمامي شاخص هاي رشد اندازه گيري شده به ويژه حداكثر سرعت رشد محصول، حداكثر ماده خشك كل و دوام ماده خشك كل كاهش يافتند. ميزان كاهش سه شاخص مذكور در حالت تنش شديد رطوبت در مقايسه با شرايط عدم تنش به ترتيب 63، 50.8 و 47.6 درصد بود. كاربرد كودهاي زيستي به خصوص ميكورايز در حالت عدم تنش عموماً سبب كاهش شاخص هاي اندازه گيري شده گرديد، اما در شرايط تنش شديد رطوبتي آبياري پس از 150 ميلي متر تبخير، كاربرد هم زمان هر دو كود زيستي در مقايسه با تيمار عدم مصرف كودهاي زيستي، منجر به افزايش قابل توجه بيشتر شاخص هاي رشد از جمله حداكثر سرعت رشد محصول، حداكثر شاخص سطح برگ و دوام ماده خشك كل به ترتيب به ميزان 50، 28.6 و 45.8 درصد گرديد.

To evaluate the effects of biofertilizers on some physiological growth indices of a soybean cultivar (M9) under water stress condition, a study was carried out in a split plot randomized complete block design in three replications at research station of Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran in 2012. The main plots consisted of three levels of irrigation after 50, 100 and 150 mm evaporation from a ClassA evaporation pan and subplots consisted of four biological fertilizer treatments (seed inoculation with Bradyrhizobium japonicum, application of arbuscular mycorrhizae, both biofertilizers and no biofertilizer). The results showed that with increase in the water stress level all measured growth indices including maximum crop growth rate, maximum total dry matter and total dry matter duration were decreased. The three latter growth indices were decreased by 63, 50.8 and 47.6 percent, respectively, in severe water stress compared to the non stress condition. Application of biofertilizers in general and mycorrhizae in particular led to decreases in the measured growth indices in the absence of water stress. But at the presence of severe water stress (i. e. irrigation after 150 mm evaporation) simultaneous application of both biofertilizers led to significant increases in a majority of the growth indices including maximum crop growth rate, maximum leaf area index and total dry matter duration (by 50, 28.6 and 45.8 percent, respectively) compared to nobiofertilizers application.