بررسي ارتباط ميان پيكربندي فضايي و حكمت در معماري اسلامي مساجد مكتب اصفهان (نمونه هاي موردي : مسجد آقانور ، مسجد امام اصفهان و مسجد شيخ لطف الله)

مساجد در طول تاريخ از شاخص ترين نمونه هاي معماري اسلامي بوده اند؛ آن ها نشانه هايي شهري هستند كه به عنوان مِفصل، نقشي اساسي در ارتباطات ميان عناصر شهري بازي مي كنند. نگاه به اجزاي تشكيل دهنده و فضاسازي مساجد و بررسي عوامل شكل گيري ساختاري، جايگاه هر فضا و نقشي كه در ارتباط با ديگر فضاها دارد، رهيافتي براي دستيابي به تاثير حكمت معماري اسلامي در شكل دهي شاكله بناي مساجد فراهم خواهد آورد. از اين جهت در نوشتار پيش رو، به تركيب فرمي و شكلي فضاهاي مساجد در مكتب اصفهان و نيز چگونگي پيكربندي فضايي در عرصه بندي ساختار مساجد پرداخته مي شود. در اين پژوهش، فرض بر اين بوده كه پيكربندي فضاييِ بناي يك مسجد با توجه به مختصات قرارگيري هر فضا در ارتباط با ديگر فضاها، با عوامل شكل گيري ساختاري، جايگاه و نقش هر عنصر، برآمده از حكمت اسلامي داراي ارتباطي معنادار است. اين تحقيق از نمونه پژوهش با شيوه تحقيق تركيبي شامل روش هاي توصيفي، تحليلي و سرانجام نتيجه گيري منطقي است. بدين ترتيب موضوع پژوهش با استفاده از مشاهده و برداشت ميداني، مطالعات كتابخانه اي، شبيه سازي به وسيله نرم افزار تخصصي چيدمان فضا و مقايسه تطبيقي، مورد بررسي قرار گرفته است. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد ميزان نفوذپذيري، پيكربندي فضايي و همچنين قرارگيري هر فضا در عمق بناي مساجد، ارتباط مستقيمي با مولفه هاي شناخته شده حكمت در معماري اسلامي ازجمله نحوه انتظام فضاها دارد؛ با توجه به نقد زمينه اثبات گراييِ شبيه سازي چيدمان فضا سعي بر آن بوده تا با بهره گيري از مولفه هاي ساختاري حكمت در معماري اسلامي، در اين زمينه رفع و رجوع لازم صورت گرفته باشد. در تحليل نقشه هاي در دست، فضا، امور كيفي، مولفه ها و پيكربندي فضايي با مدل سازي رايانه اي همراه شده تا تحليل هاي كيفي از مدل سازي هاي كمي صورت گرفته باشد. نتايج به دست آمده نشان از تاثير مستقيم و نقش تعيين كننده حكمت اسلامي در جايگاه تك تك فضاهاي مساجد مكتب اصفهان و تعيين ارتباط هر فضا با فضاهاي ديگر و همچنين با كليت بناي مساجد دارد.