اثر كاني هاي زئوليت، بنتونيت و سپيوليت بر جذب عناصر سنگين توسط گياه آفتابگردان

استخراج فلزات از معادن و فعاليت هاي صنعتي و كشاورزي به مقدار قابل توجهي سبب آلودگي خاك ها به فلزات سنگين شده اند. يكي از روش هاي كنترل اين آلودگي، استفاده از كاني هاي جاذب است. هدف تحقيق حاضر، مقايسه اثر كاني هاي جاذب (بنتونيت، زئوليت و سپيوليت) بر انتقال عناصر سنگين (سرب، روي و كادميم) به بافت هاي گياه آفتابگردان است. تيمارها عبارت بودند از: خاك غير آلوده به عناصر سنگين، خاك آلوده به عناصر سنگين، خاك آلوده به عناصر سنگين مخلوط با كاني بنتونيت، خاك آلوده به عناصر سنگين مخلوط با كاني زئوليت و خاك آلوده به عناصر سنگين مخلوط با كاني سپيوليت. هر نوع خاك در يك گلدان قرار داده شد و گياه آفتابگردان در آن ها كشت گرديد. پس از 70 روز، گياهان برداشت شدند و مقدار عناصر سنگين در آنها اندازه گيري شد. نتايج نشان داد كه جذب فلزات از خاك غير آلوده نسبت به ساير خاك ها خيلي كمتر بوده و خاك آلوده به عناصر سنگين مخلوط با كاني سپيوليت، باعث افزايش جذب كادميم و روي به ترتيب به ميزان 37/0 و 17/7 ميلي گرم بر كيلوگرم توسط گياه گرديد. البته اين افزايش جذب نسبت به جذب در ساير تيمار ها تفاوت معني داري نشان نداد. كاني زئوليت، جذب روي و كادميم را به ترتيب به ميزان 12 و 21/0 ميلي-گرم بر كيلوگرم و كاني بنتونيت، جذب سرب را به اندازه 05/3 ميلي گرم بر كيلوگرم، بدون اختلاف معني دار با جذب در ساير تيمار ها، كاهش دادند. جذب روي در اندام هاي هوايي گياه حدود 2/12 ميلي گرم بر كيلوگرم بيشتر از جذب آن در ريشه بود. بر عكس، ريشه ها بيش از اندام هاي هوايي، كادميم و سرب را جذب كردند. علي رغم مقدار زياد فلزات سنگين مورد مطالعه در خاك هاي آلوده، قدرت قابل توجه آفتابگردان براي جذب و ظرفيت جذب زياد كاني هاي مورد استفاده، به علت رسوب فلزات سنگين مورد مطالعه در خاك، ميزان جذب اين فلزات توسط آفتابگردان و جذب آن ها در سطح كاني ها خيلي كم بود.