تحليلي بر رويكرد تفسيري محدث جزائري

An Analysis of Mohaddes Jaza\eri’s Interpretive Approach

پس از عصر نزول قرآن درتاريخ تفسير شاهد بروز رويكردي هستيم كه تفسير قرآن را صرفا در بستر دانش حديث دنبال كرده است.بر اساس اين رويكرد باب نظرورزي واجتهاد در حوزه معاني قرآن ، مسدود بوده است.به همين علت بوده كه شيخ طوسي از كساني ياد مي كند كه تفسير هيچ بخشي از ظواهر قرآن را جزبه كمك خبر منقول جايز نمي شمرده اند. نشانه هاي آشكار حضور اين جريان روايت گروي را در سده يازدهم هجري و در ميان گفتمان كساني از مكتب اخباري مانند استر آبادي ملاحظه مي كنيم. شايسته يادآوري است همه وابستگان به اين جريان فكري در نگاه تفسيري خود يكسان نبوده اند . يكي از اين مفسران ، سيد نعمه الله جزائري صاحب تفسير عقودالمرجان است. نوشته حاضر به بررسي روش تفسيري اين مفسرمي پردازد. اين تفسير با توجه به ديدگاه فكري مؤلف آن، در زمره تفاسير اخباري جاي مي گيرد. وي با وجود ديدگاه اخباري، علاوه بر استفاده از احاديث معصومان ، از نظرات ديگر مفسران شيعه و سني بهره برده و آنها را به صورت گزينشي و منتخب در ذيل آيات بيان نموده است. مفسر در پاره اي موارد به گزينش و يا ترجيح قولي بر قول ديگر و يا حتي ارائه نظري ذيل آيه اقدام نموده است. به همين دليل گرچه روح حاكم بر تفسير وي برگرفته از انديشه هاي اخبار گرايانه است اما در يك بيان كلي مي توان گفت: اين تفسير، در فرازهاي گونه گون خود از مشي اخباري گري خارج شده است. استناد به سخنان مفسراني مانند شيخ طوسي وطبرسي ويا زمخشري وديگراني كه تفسيري متفاوت از رويكرد اخباري داشته نشانه آشكار اين خروج به شمار آمده وحتي مي توان گفت اقوال آن هارا كه خردورزانه است تلقي به قبول كرده است.

Following the revelation period of the Quran in the history of interpretation, we witnessthe advent of an approach tointerpretation that pursuesthe interpretation of the Quran merely within the context of hadith sciences. According to this approach,speculation and ijtihadin the field of the implications of the Quran is blocked. For this reason, Sheikh Tusirefers to those who did not allow the interpretation of any part of the Quran except through benefiting from narrated traditions. Obvious signs of this narrative trendare observed in the eleventh century and in the discourse of suchAkhbari exponentsas Astarabadi. It is worth mentioning that all the affiliates ofthis schooldid not have the same interpretation outlook. One of these interpreters is SeyedNematollahJazaeri, the author ofUqud alMarjanInterpretation. The present article deals with the interpretation method of this interpreter. Givenits authors intellectual perspective, thiswork is categorized as an Akhbari interpretation. Despite his Akhbari perspective, he has made use of other Shiite and Sunni interpretersrsquo views as well as the hadiths of the infallibles (a.s.) and he has selectively mentioned them next to the verses. In some cases, the interpreter has expressedpreferenceas to a statement in comparison to another statement and haseven mentioned ideas with respect to a verse. Hence, although thiswork of interpretation mostly has an Akhbari atmosphere,it can be generally said thatit has deviated from its Akhbari approach in its various passages. Various citations from such commentators as SheykhTusi, Tabarsi,Zamakhshariand others whose interpretation approach was different from that of Akhbarisrsquo verify this deviation and even it can be said that he has accepted the statements which were deemed to be rational.