پديد آورندگان :
يوسف‌زاده، كاظم نويسنده دانشگاه شهركرد,شهركرد,ايران , , هوشمند، سعداله نويسنده گروه اصلاح نباتات و بيوتكنولوژي,دانشگاه شهركرد,شهركرد,ايران , , شيران، بهروز نويسنده مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان اصفهان,اصفهان,ايران , , زينلي، حسين نويسنده مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان اصفهان,اصفهان,ايران , , هاديان، جواد نويسنده پژوهشكده گياهان و مواد اوليه دارويي,گروه مهندسي كشاورزي,دانشگاه شهيد بهشتي,تهران,ايران , , قيصري، محمدمهدي نويسنده گروه شيمي,دانشگاه آزاد اسلامي واحد اصفهان,اصفهان,ايران ,
كليدواژه :
كارواكرول , اسانس , تنش خشكي , تيمول , آويشن (Thymus)
چكيده فارسي :
گونه‌هاي جنس آويشن (Thymus L.) از مهم‌ترين گياهان دارويي هستند كه به‌دليل سنتز متابوليت‌هاي ثانوي تيمول و كارواكرول، مصارف گسترده دارويي دارند. در اين تحقيق اثر تنش خشكي بر كميت و كيفيت مواد موثره اسانس هشت گونه از آويشن مورد بررسي قرار گرفت. آزمايش به‌صورت فاكتوريل با سه تكرار در قالب طرح كاملاً تصادفي در دو سطح آبياري 25 و 50 درصد به‌ترتيب مربوط به تنش‌هاي خشكي ملايم و شديد نسبت به ظرفيت زراعي، در سال 1393 و در دانشگاه شهركرد انجام شد. سرشاخه‌هاي گلدار گياه از فاصله پنج سانتي‌متري سطح خاك گلدان برداشت و به روش تقطير با آب (طرح كلونجر) اسانس‌گيري و تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده اسانس توسط دستگاه GC/MS شناسايي شدند. نتايج نشان داد تنش خشكي تاثير معني‌داري بر ميزان بازده اسانس داشته و در بين گونه‌ها، به‌ترتيب گونه T. vulgaris از بيشترين ميزان اسانس (69/2 درصد) و گونه T. migricus با بازده (49/0 درصد) از كمترين ميزان برخوردار بود. بيشترين مقدار تيمول (85/42 و 41/42 درصد) به‌ترتيب متعلق به گونه‌هاي: T. daenensis و T. kotschyanus، بيشترين مقدار كارواكرول (9/28 درصد) در گونه T. armeniacus و ژرانيول با مقدار (38/41 درصد) در گونه T. trautvetterii گزارش شد. درصد تيمول در شرايط تنش خشكي شديد نسبت به تنش ملايم در گونه‌هاي T.kotschyanus، T. migricus و T. vulgaris بدون تغيير و در گونه‌هاي T. daenensis، T. armeniacus و T. lancifolius كاهش نشان داد. در مجموع اعمال تنش خشكي شديد بسته به نوع گونه، موجب كاهش يا افزايش بازده اسانس گرديد و در مقايسه با تيمول، كارواكرول در گونه‌هاي مورد بررسي تحت تاثير تنش خشكي شديد قرار نگرفت
