مطالعه ساختاريافته كيفيت زندگي سالمندان در ايران (92-1383)

Structured Study of the Quality of Life in the Elderly in Iran (2004-13)

اهداف با توجه به افزایش روزافزون سالمندان، توجه به مسائل آنان از جمله امور مهم در سیاست­‌گذاری اجتماعی كشورها محسوب می­‌شود. بدون آگاهی از نیازهای اساسی و ابعاد سالمندی نمی‌­توان به برنامه­‌ریزی در راستای رفاه روانی و اجتماعی این قشر پرداخت. هدف این پژوهش، بررسی این نیازها و ابعاد با توجه به مقالات علمی منتشرشده در نشریات بین سال‌­های 1383 تا 1392 است. مواد و روش ها برمبنای الگوی مفهومی كیفیت زندگی «هیوجز» (1990)، مطالعه ساختاریافته كیفیت زندگی سالمندان برای بررسی ابعاد و شاخص­‌های كیفیت زندگی در بین 62 مقاله مجلات علمی-پژوهشی منتشرشده و دردسترس در یك بازه 9 ساله انجام گرفت. یافته ها نتایج این پژوهش از برجسته‌بودن بُعد وضعیت سلامتی سالمند در مقالات حكایت دارد (100 درصد). مفهوم كیفیت زندگی، مفهومی چندجانبه و چند­بُعدی است كه تنها جنبه­‌های فیزیكی و جسمی را دربرنمی‎گیرد و اندازه‎گیری و پی‌بردن به آن، خود در گرو عوامل مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی محیطی است كه كمترین عوامل مورد بررسی، رضایت فردی و عوامل محیط فیزیكی هریك با 3/11 درصد است. بیشتر راهكارهای ارائه‌شده برای ارتقا و بهبود كیفیت زندگی سالمندان در ایران در سطح كاركردهای كلان و ساختاری 35/69 درصد است كه می‌­تواند در سیاست­‌گذاری­‌ها و برنامه‌­ریزی­‌ها مورد استفاده قرار گیرد و راهی در جهت بهبود و ارتقای كیفیت زندگی سالمندان پیشِ‌روی برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران قرار دهد.  نتیجه گیری كیفیت زندگی سالمندان در ایران از جمله موارد ضروری است كه در صورت توجه به همه ابعاد آن و استفاده از برنامه‌­های مداخله‌ای، آموزشی و حمایتی می­‌تواند بهبود و ارتقا یابد.

Objectives Because of the increasing population of the elderly, attention to their problems is one of the important issues of countries social policies and without knowledge of the basic needs and dimensions of the old age, planning toward mental and social well-being of this group is not possible. The purpose of this study was to evaluate the needs and dimensions according to articles published in journals between 2004 and 2013. Methods & Materials Based on the conceptual model of Hughes’ quality of life (1990), a structured study of dimensions and indicators of quality of life was performed on 62 available scientific research articles published over a period of 9 years. Results Results of this study indicated the prominent role of health status of the elderly in articles (100%). The concept of quality of life is a multi-faceted and multi-dimensional concept that does not include only physical aspects. Also, its assessment and understanding depends on various cultural, social, economic, and environmental factors. The least important factors were individual satisfaction and physical environmental factors (each with 11.3% effect). Most of the offered solutions to improve the quality of life in Iran were at the macro level and structural functions (69.35%); which can be used in the policies and planning and show a way to our planners and policymakers to improve and enhance the quality of life of the elderly. Conclusion Quality of life in Iranian elderly population is an important issue, which can be improved and promoted by considering all its dimensions and using interventional, educational, and supporting programs.