اعلان برائت از مشركان و تحليل مفهوم « مشرك »

برائت از مشركان و اعلان آن، مورد تاكيد فقهاي اسلام، اعم از شيعه و سني، است. آنچه باعث شده اين واجب سياسي، محل اختلاف قرار بگيرد، انجام آن در فريضه حج است. مطالبي براي تبيين اين فريضه نگاشته شده، ولي كمتر به ابعاد فقهي آن پرداخته شده، و بيشتر آثار سياسي ـ اجتماعي و خاستگاه آن مورد بحث قرار گرفته است. نگارنده بر اين اعتقاد است آنچه باعث شده شبهاتي حول اين مسئله پديد آيد، عدم توجه به واژه مشرك و رابطه آن با برائت، در يك خاستگاه فقهي است. به نظر مي رسد با توجه به آيات قرآني، دو نوع مشرك و به تبع آن، دو گونه برائت داريم كه تفكيك اين دو عنوان از يكديگر براي تبيين اين واجب فقهي ـ سياسي، يعني برائت از مشركان، مي تواند بسيار رهگشا باشد. به نظر مي رسد برائت از مشركاني كه مورد تاكيد قرآن كريم بوده و فقه اسلامي بدان حكم نموده است، برائت از نظام و جبهه اي است كه به تقابل با جبهه اسلام برخاسته است.