معلوليت (ناتواني) در ايران: شيوع، ويژگي‏ها و همبسته‏هاي اقتصادي و اجتماعي آن

Disability in Iran: Prevalence, Characteristics, and Socio-Economic Correlates

  هدف : اين مقاله به‌دنبال مطالعه‏ شيوع معلوليت در ايران، ويژگي‏ها و همبسته‏های اقتصادی و اجتماعی آن با استفاده از نتايج سرشماری 1385 است.   روش بررسی : در اين مطالعه، از روش تحليل ثانويه داده‏های خُرد سرشماری 1385 استفاده شد. اين داده‏ها در دو سطح فردی و خانوار در قالب نمونه دو درصدی از كل كشور، جمع‌آوری شده است. در اين داده‏ها، تعداد 19848 نفر دچار معلوليت و 1235445نفر فاقدمعلوليت و همچنين در سطح خانوار، 17166 خانوار دارای حداقل يك فرد معلول و 298741 خانوار بدون فرد معلول بوده‏اند. برای تجزيه و تحليل داده‏ها از آزمون‌های آماری دو و چندمتغيری از جمله رگرسيون لجستيك در محيط نرم‌افزار SPSS استفاده شد.   يافته‏ها : شيوع معلوليت در ايران 14.4 در هزار برآورد شد و ميزان شيوع معلوليت در مناطق روستايی بيشتر از مناطق شهری و در ميان مردان بيشتر از زنان بود. همچنين نتايج نشان داد افراد دچار معلوليت، وضعيت اقتصادی و اجتماعی پايين‏تر و نامناسب‏تری در مقايسه با افراد فاقدمعلوليت داشتند. به‌علاوه، ميزان و شيوع معلوليت برحسب ويژگی ‌ های سرپرست خانوار، وضعيت اقتصادی و رفاه خانوار به‌طورمعناداری متفاوت بود. نتايج آزمون رگرسيون لجستيك نشان داد كه زن سرپرست بودن، تحصيلات و موقعيت شغلی پايين سرپرست خانوار، پايين‌بودن سطح رفاه خانوار و سكونت روستايی خانوار احتمال داشتن فرد معلول در خانوار را به‌طورمعناداری افزايش داد. نتيجه‏گيری : وضعيت رفاهی سطح پايين زندگی و ابعاد مختلف فقر در خانوار با احتمال وجود فرد دچار معلوليت در ارتباط است؛ بنابراين، سياستگذاري‏های رفاهی برای خانوارهای كم‌درآمد و آسيب‌پذير جامعه و ارائه بسته‏های خدمات‏رسانی، به‌ويژه نيازهای افراد دارای معلوليت، در راستای كمك به آنان و جامعه پيشنهاد مي‏شود .

  Objective : The main purpose of this study was to investigate the prevalence and socio-economic correlates of disabilities in Iran.   Materials & Methods : Secondary analysis of aggregate and micro data (in individual and household level) from the Iranian 2006 census is used. Micro-data collection contains representative sample including 19,848 disabled people and 1,235,445 non-disabled people in individual level, and 17,166 households with a disabled person and 298,741 households with non-disabled person in household level. Bivariate and multivariate statistical analyses were used for data analysis with SPSS software.   Results: The prevalence of disability was 14.4 per 1000 in Iran. Disability was higher in rural area than in urban area, and also, was more common among men than women. Research findings show disabled people had lower levels of socio-economic status compared to non-disabled people. In addition, results indicated economic and welfare status of household was statistically significant association with disability. Logistic regression analysis showed that female-headed households were more likely to have a disabled person in the household. And also, the education and occupation of the head of the household, welfare index of household and rural-urban residence were significantly associated with having a disabled person in the household.   Conclusion: Low levels of welfare and poor living conditions of households increase the likelihood of disability. Thus, social welfare programs for lower income and vulnerable households and also delivery specific services packages for disabled people are recommended.