ارايه ي يك مدل رايانشي براي تصور خلاق با الهام از فلسفه ي اسلامي

مقدمه: "تصور" چند شكل مي‌تواند داشته باشد؟ به خاطرآوري تصاويري كه قبلا ديده شده ؛ انتزاع يك تصوير از روي همه ي تصاويري كه از يك مفهوم در ذهن وجود دارد؛ ايجاد يك تصوير جديد با استفاده از تصاوير ديده شده ي قبلي براي مفهومي كه به ازاي آن تصويري در ذهن وجود ندارد؟ منظور ما از تصور خلاق، نوع آخر است. روش: مدل‌سازي محاسباتي تصور ـ به عنوان يك فرايند شناختي ـ به توصيف دقيق ساختارها (به عنوان جنبه‌هاي ايستا) و فرايندها (به عنوان جنبه‌هاي پويا) مي‌پردازد و آن را در قالب الگوريتم‌ها برنامه‌هايي مبتني بر علوم و فن آ وري كامپيوتر توصيف مي كند. در اين پژوهش سعي شده تا فرايند تصور خلاق انسان با استفاده از فلسفه ي اسلامي توضيح داده شده و بر مبناي آن يك الگوريتم قابل اجرا در رايانه ارايه شود. يافته‌ها: طبق فلسفه ي اسلامي، متخيله قوه‌اي است كه با تركيب و يا تجزيه ي تصاوير و معاني موجود در خيال و حافظه، عمل تصور خلاق را شكل مي‌دهد. نقش متخيله ي را مي‌توان با يك الگوريتم چندمرحله‌اي احتمالاتي مدل كرد. به عنوان نمونه، مسير اجراي الگوريتم پيشنهادي براي تصورِ مفهوم جديد به وسيله ي«درخت داراي چشم و دهان» نشان داده شده است. اين مدل رايانشي قادر است تصاويري را توليد كند كه انسان با استفاده از تصاوير ديده شده ي قبلي براي اين مفهوم جديد خلق مي‌كند. نتيجه‌گيري: خلق تصوير جديد با تركيب اجزاي پايه (صور و معاني) صورت مي‌گيرد ، بنابراين براي مدل‌سازي تصور خلاق مي بايست به دو جنبه ي اساسي توجه داشت: اول، بازنمايي مناسب صور و معاني؛ دوم ، كشف و مدل‌سازي فرايندهاي ذهني براي تركيب اين اجزا.

Abstract Introduction: Three types of images can be considered in the mind: Remembering images which have already been seen, making abstract image from all images of a concept already existing in the mind or creating new images for new concepts using existing images and concepts. “Creative Imagery” refers to the latter. Method: Computational modelling of Imagery – as a cognitive process – describes mechanisms and processes of imagery. It embodies the description based on computer science. In this paper, the process of human creative imagery is described using Islamic Philosophy approach. Results: According to the Islamic Philosophy, Imaginative faculty can compose and decompose concepts (existing in memory) and forms (existing in Imaginative Faculty) for Creative Mental Imagery. Role of Imaginative Faculty can be modeled with a multi-level probabilistic algorithm. As an example, running path of the algorithm for creating image of “tree with eye and mouth” is shown. The computational model is able to produce those images which human produce for the new concept. Conclusion: Creating new image uses composition of basic elements (forms and concepts). Thus for modelling creative imagery two fundamental aspects should be considered: Appropriate representation of forms and concepts and discovery and modeling mental processes combining these components. Keywords: Computational Model, Creative Imagery, Imaginative Faculty, Artificial Intelligence, Islamic Philosophy.