الگوي تكيه بر بنيادهاي اخلاقي در بازنمايي ذهني يك نمونه ي ايراني از جامعه ي آرماني و رفتارهاي اخلاقي و غيراخلاقي

هدف: قضاوت اخلاقي از موضوعات مورد مطالعه در حوزه ي شناخت اجتماعي است. نظريه ي بنيادهاي اخلاقي، با اتخاذ رويكردي توصيفي، شش بنيادِ مراقبت/آسيب، انصاف/تقلب، وفاداري/خيانت، اطاعت از مرجع قدرت/براندازي، تقدس/تنزل و آزادي/سركوب را به عنوان زيربناي اخلاق معرفي كرده و بيان داشته كه ميزان باور افراد به هر يك از آنها ممكن است از فرهنگي به فرهنگ ديگر متفاوت باشد. مطالعه ي حاضر بر آن است تا الگوي تكيه بر بنيادهاي اخلاقي در بازنمايي ذهني از اخلاقيات را در يك گروه ايراني تعيين نموده و به بررسي رابطه ي آن با ويژگي هاي جمعيت شناختي افراد و حوزه ي موضوعي مورد سوال بپردازد. روش: شركت كنندگان، 172 نفر ايراني بالاي 18 سال بودند كه با آنها درباره ي سه موضوعِ جامعه ي آرماني، رفتارهاي غيراخلاقي و رفتارهاي اخلاقي مصاحبه و محتواي پاسخ هاي آنان از نظر تعلق به بنيادهاي اخلاقي كدگذاري شد. داده ها با روش هاي آماري تحليل واريانس و رگرسيون تحليل شدند. يافته ها: در مجموع، انصاف، مراقبت و تقدس پرارجاع ترين و وفاداري و آزادي كم ارجاع ترين بنيادها بودند. با اين حال، الگوي اتكا بر بنيادها بسته به حوزه ي موضوعي مورد پرسش متغير بود. ارجاع به بنيادهاي مختلف همچنين به وسيله ي تعدادي از متغيرهاي جمعيت شناختي پيش بيني شد. نتيجه گيري: الگوي اهميت بنيادها در گروه ايراني اين پژوهش، حاوي شباهت هايي با هر دو فرهنگ شرقي و غربي بود. نتايج همچنين نشان دهنده ي اهميت توجه به حوزه ي موضوعي در كنار ويژگي هاي جمعيت شناختي براي پيش بيني ميزان تكيه ي افراد بر بنيادهاي اخلاقي در توصيف ذهنيت از اخلاق بود.

Abstract Introduction: Moral judgment is among the topics studied in the field of social cognition. Adopting a descriptive perspective, Moral Foundations Theory has introduced six foundations of care/harm, fairness/cheating, loyalty/betrayal, authority/subversion, sanctity/degradation, and liberty/oppression as the basis of morality, suggesting that the degree of people’s belief in each might differ from one culture to another. The current study aims to determine the pattern of reliance on moral foundations within an Iranian group’s mental representation of moralities, and examine its relationship to individuals’ demographic characteristics and the subject domain under question. Method: Participants were 172 Iranians above 18 years of age who were interviewed on three subjects of ideal society, immoral behaviors, and moral behaviors, and their responses were coded according to moral foundations. Statistical techniques of analysis of variance and regression were used for data analysis. Results: Overall fairness, care and sanctity were the most frequent foundations, whereas loyalty and liberty were the least frequent of all. However, the pattern of foundation endorsement varied depending on the subject domain in question. Reference to different foundations was also predicted by a number of demographic variables. Conclusion: The observed pattern for salience of foundations among the Iranian group in this study had similarities with both Eastern and Western cultures. Results also point to the importance of considering the subject domain along with demographic variables to predict individuals’ reliance on moral foundations in describing their concept of morality. Keywords: moral psychology, social cognition, Moral Foundations Theory. ?