تعيين مخاطره غير سرطاني آرسنيك و روي در مركبات عرضه شده در بازار مصرف شهر همدان

Non-Carcinogenic Risk Assessment of As and Zn in Citrus Marketed in Hamedan City

زمينه و هدف: امروزه مخاطره مصرف مواد غذايي به‌خصوص مركبات به‌عنوان بخشي جدايي‌ناپذير از رژيم غذايي انسان، به‌واسطه آلودگي محيط‌زيست با فلزات سنگين به يك چالش جدي تبديل شده است. مطالعه حاضر با هدف تعيين مخاطره سلامت مصرف مركبات پرمصرف عرضه شده در بازار مصرف شهر همدان بر اساس پتانسيل خطر عناصر آرسنيك و روي در سال 1394 انجام شد. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه تحليلي (مشاهده اي)، در مجموع 48 نمونه مركبات از گونه هاي پرتقال، گريپ فروت، ليموشيرين و نارنگي از 4 مركز عمده فروش در سطح شهر همدان به صورت تصادفي خريداري و به آزمايشگاه منتقل شد. پس از آماده سازي نمونه‌ها به روش هضم اسيدي در آزمايشگاه، غلظت تجمع يافته عناصر توسط دستگاه نشر اتمي در سه تكرار خوانده شد. تجزيه و تحليل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماري SPSS (نسخه 20) و آزمون‌هاي Test Shapiro-Wilk،One Sample T Test، one-way ANOVA وPearson’s Correlation Coefficient انجام شد. يافته ها: بيشينه ميانگين غلظت عناصر آرسنيك و روي با 07/0±09/0 و 09/0±26/0 ميلي گرم در كيلوگرم به ترتيب مربوط به نمونه هاي گريپ فروت و ليموشيرين بود. از طرفي بر اساس نتايج مطالعه، شاخص مخاطره سلامت براي عناصر مورد مطالعه كوچك تر از 1 بود، در نتيجه مصرف كنترل شده مركبات براي بزرگسالان و كودكان مخاطره آميز نمي باشد. نتيجه گيري: هرچند با استناد به نتايج محاسبه شاخص مخاطره سلامت، مصرف مركبات مورد مطالعه اثر سو بهداشتي بر سلامت مصرف كنندگان ندارد، ولي با توجه به افزايش نرخ استفاده از نهاده هاي كشاورزي به ويژه كودهاي فسفاته، فاضلاب شهري و لجن فاضلاب توسط كشاورزان، نسبت به پايش دوره اي و منظم مواد غذايي به ويژه اقلام وارداتي از نظر غلظت باقي‌مانده يا تجمع يافته انواع سموم شيميايي و ساير فلزات سمي از قبيل جيوه، سرب، كادميوم و كروم توصيه مي شود.

Background & Objective: Nowadays due to the environmental pollution, health risk of foodstuffs consumption especially citrus species as an integral part of human diet has become a serious challenge. Therefore, this study was carried out for analysis and health risk assessment of As and Zn in some widely used citrus samples marketed in Hamedan city in 2015. Materials and Methods: In this analytical study, 48 samples of citrus species (orange, grapefruit, lemon and tangerine) were randomly collected from four wholesale centers of Hamedan city. After samples preparation using acid digestion method, the concentrations of elements in samples were determined using inductively coupled plasma optical emission spectrometry (ICP–OES) in three replications. the gained experimental results were analyzed by SPSS 20 software using Shapiro-Wilk Test, One Sample T Test, one-way ANOVA and Pearson’s Correlation Coefficient. Results: The results showed that the maximum mean concentration (mg/kg) of As and Zn were 0.09±0.07, and 0.26±0.09 for grapefruit and lemon samples respectively. Also the computed health risk assessment showed that there is no potential risk for children and adult to consume the studied citrus. Conclusion: Although based on the obtained results, controlled consumption of studied citrus species has not adverse effect on the consumers’ health, due to the increased use of agricultural inputs especially phosphorus fertilizers, sewage sludge and wastewater by farmers and orchardists, regular periodic monitoring of chemical pollutants such as pesticides and other toxic metals (Hg, Pb, Cd and Cr) content are recommended for food safety especially in imported foodstuffs.