ارزيابي توانمندي‌هاي ژيومورفوتوريسمي لندفرم‌ها براساس روش پرالونگ مورد شناسي: استان زنجان

Assessment of Geo –Morpho- Tourism Landform Capabilities with Prolong Method Case Study: Zanjan Province

گردشگري صنعتي درآمدزا و با صرفه اقتصادي بسيار مناسب است كه نقش و جايگاه ويژه‌اي در توسعه مناطق جغرافيايي دارد و امروزه با ايجاد تبادلات فرهنگي و اجتماعي ميان ملل مختلف به‌خاطر فقدان آلودگي‌هاي زيست‌محيطي، بسيار مورد توجه قرار گرفته است. تجربيات نظري و اجرايي متعددي در سطح دنيا براي مطالعه، بررسي، برنامه‌ريزي و مديريت مناطق گردشگري وجود دارد كه همگام با پيشرفت‌هاي فناوري روند صعودي دارند. جاذبه‌هاي طبيعي هر كشور در جذب گردشگري نقش بسزايي دارند. در اين پژوهش، لندفرم‌هاي ژيومورفولوژيكي نمونه گردشگري استان زنجان شناسايي شده و وضعيت توانمندي‌هاي ژيومورفورتوريسمي آنها مورد ارزيابي قرار گرفته است. براي ارزيابي لندفرم‌هاي منطقه از نقشه‌هاي زمين‌شناسي، توپوگرافي و دادههاي ميداني استفاده شده و ميزان قابليت‌هاي ژيومورفوتوريسمي لندفرم‌ها بر‌اساس روش پرالونگ مورد ارزيابي قرار گرفت. بر اين اساس، لندفرم غار كتله‌خور با كسب امتياز 73/0 ميانگين عيار گردشگري و كسب امتياز 63/0 ميانگين ارزش بهره‌وري به‌دليل داشتن تزيينات آهكي؛ همچون استالاگتيت و استالاگميت و اشكال خاصي كه در نتيجه فرايند رسوب‌گذاري يا فرسايش آبي درون آن، بيشترين پتانسيل جذب توريسم و گردشگري را به خود اختصاص داده و غار خرمنه‌سر در جايگاه دوم قرار دارد. همچنين، پديده‌هاي فرسايشي دودكش‌جن در منطقه ماهنشان نيز با كسب امتياز 30/0 ميانگين عيار گردشگري و كسب امتياز 48/0 ميانگين ارزش بهره‌وري رتبه سوم را به خود اختصاص داده است. با توجه به يافته‌هاي پژوهش جهت توسعه گردشگري و توسعه پايدار اين صنعت بزرگ در محدوده مطالعاتي مورد‌نظر، بايستي با ايجاد آگاهي در مردم براي حفاظت جاذبه‌هاي ژيوتوريستي كه سبب مي‌شود آلودگي و فرسايش و آسيب‌رساني به منطقه به حداقل برسد و با استفاده از سرمايه‌گذاري‌هاي بخش خصوصي و دولتي در تاسيس زيرساخت‌ها در جهت گسترش ژيوتوريسم در منطقه، گام برداشت و در سايه برنامه‌ريزي و مديريت صحيح و اصولي بتوان اين پديده‌هاي ژيومورفيك را به‌عنوان يكي از قطب‌هاي مهم گردشگري استان زنجان و حتي ايران در دنيا مطرح كرد.

A kind of industrial tourism is profitable and appropriate from economical view that has a special position and role in the development of gepgraphical areas and by creatin of the cultural and social interactions and exchanges among different nations, due to lack of environmental pollutions is very important. Today, numerous theorical and functional experiences in the world for the study, review , planning and management of tourism areas which have an upward trend in line with the technology advances. Natural potentials of each country has a great role in tourism attraction. In this study, the geomorphologic landforms of tourism sample of Zanjan province have been identified and their geomorphotouristic capabilities have been evaluated. Regional geology maps, topographic maps and field data were used for evaluating the landforms of the area and the amount of Landformsʹ geomororphotouristic capabilities have been evaluated based on prolong method. According to landforms, Katalekhor cave landform with 0.73 point of average tourism grade and obtainment of 0.63 of the average productivity value and due to having limestone ornamentations such as stalactites and stalagmite and special shapes as a result of sedimentation or water erosion inside it, has dedicated the most amount of tourist attraction potential and Kharmanhe Sar cave is placed at the second place. Also the erosion phenomenon of Jen Doodkesh in Mahneshan area, by obtaining 0.30 of the average tourist grade and 0.48 of mean of productivity value has dedicated itself the third rank.With respect to the findings of the study for tourism development and sustainable development of this large industry in the considered study area, through informing people for protection of geo tourism attractions which causes the pollution, erosion and damages of the area to be minimized and also through using the investment of private and the state parties in the establishment of infrastructures, it is possible to take steps for development of geotourism in the area, and also in the light of proper and correct management and planning, such geomorphologic phenomenon can be indicated as one of the main important centers of tourism of Zanjan province and even in Iran and in the world. Keywords: geomorphotourism, Landform, Prolong, tourism, Zanjan.