ارزيابي و پهنه‌بندي خطر ريزش با استفاده از مدل VIKOR (مطالعه موردي: حوضه آبخيز آق لاقان چاي)

Assessment and zonation of downfall hazard using by VIKOR model (cause study: Aqlaqhan Chay basin) Extended Abstract

ناپايداري دامنه ها و ريزش ها از خطرات اصلي در مناطق كوهستاني است. حوضه آبخيز آق لاقان چاي با داشتن چهره كوهستاني و با توجه به وضعيت زمين شناسي، ليتولوژي و اقليمي، عمده شرايط لازم جهت شكل گيري حركات ريزشي را دارد. اين پديده همه ساله موجب به مناطق مسكوني، تخريب راه ارتباطي و رسوب زايي گسترده و پر شدن مخزن سد يامچي و بستر رودخانه از رسوب مي شود. بنابراين هدف تحقيق حاضر تهيه نقشه پهنه بندي خطر ريزش است. در اين مطالعه ابتدا با بررسي هاي ميداني و مطالعه منابع، دوازده عامل به عنوان عوامل مؤثر براي ايجاد ريزش در منطقه شناسايي شدند. اين عوامل شامل شيب، جهت شيب، ليتولوژي، فاصله از جاده، فاصله از آبراهه، فاصله از گسل، فاصله از آبادي، بارش، تعداد روز هاي يخبندان، نوسان دما، كاربري اراضي و خاك است. سپس لايه ها اطلاعاتي توسط سامانه اطلاعات جغرافيايي تهيه گرديد. تحليل و مدل سازي نهايي با استفاده از روش ويكور به عنوان يكي از روش هاي تحليل تصميم گيري چند معياره، انجام شد. در نهايت نقشه پهنه بندي در پنج طبقه با خطربسيار كم تا بسيار زياد تهيه شد. طبق نتايج به دست آمده 12 درصد از مساحت حوضه در طبقه بسيار پرخطر و 48 درصد در طبقه پرخطر قرار دارد. طبقه بسيار پرخطر و پرخطر درمنطقه كوهستاني قسمت شمالي و جنوب غربي حوضه مورد مطالعه قرار دارد. اين مناطق خطراغلب داراي شيب هاي بالاي 40 درصد، ديواره هاي عمودي و پرتگاهي و سنگ هاي آتش فشاني و آذرين هستند. به طور كلي نتايج مطالعه نشان مي دهد كه حوضه آق لاقان چاي داراي توان بسيار بالا از لحاظ رخداد حركات ريزشي است. لذا انجام اقدامات حفاظتي، آبخيزداري و مديريتي در حوضه مطالعاتي ضروري به نظر مي رسد.

1 Introduction : Slope instability and falls are main risks in mountainous areas . Rock falls refers to abrupt or instantaneous movements of loosend blocks or complexes of solid rocks detached from steep rock walls (Chau et al 2004, 385). Rock falls occur mainly on the steep slopes above the vertical walls of the cliff and rocky reef areas without vegetation (Nader sefat 2006, 63). Due to the risk of these movements to human communities, one has to control them. In order to control mass movements, different aspects of the movements should be studied in detail. The Aghlaghan chay catchment area with 166 square kilometer area, bounded by lat 38, 1038, 44N and long 47, 4648 E. this catchment area is located in northwestern of Iran and southwesternslope of Sabalan Mountain. Aqlaqhan Chay catchment by having mountain face and the geological, lithologic and climate conditions is sustainable for the production of falling movements. These phenomena every year causing damage to lives and property in residential areas, road destruction and widespread creation and filling of reservoir sediment and riverbed sediment is Yamchi dam. Therefore, zonation of catchment area in view of sensibility to Rock fall is very necessary .