سهم جلگه‌هاي ساحلي جنوب ايران در توليد ريزگردهاي اقليمي (مطالعه موردي استان‌هاي خوزستان و بوشهر)

Contribution of Coastal Plains of Southern Iran in Climatic Dust Generation

افزايش پديده ريزگردها با پاره اي از شرايط جديد اقليمي پيوند داده مي شود وافزايش فركانس آن در پاره اي از مناطق و شهرهاي ايران از جمله شهرهاي ساحلي استان خوزستان وبوشهر مشكلات جدي در حوزه هاي مختلفي چون تردد، بهداشت عمومي؛ بروز پاره اي امراض، و... بوجود آورده است. همواره بر اين نكته تأكيد شده است كه كانون هاي عمده تأمين كننده اصلي ريزگرد ها در ايران واقع در كشورهاي عراق، سوريه، عربستان است و اگر چه به صورت كلي علت تشديد چنين پديده اي به تغييرات اقليمي، تغييرات بنيادي در آبگيرها و خشكسالي هاي اخير نسبت داده مي شود، ولي همواره اين سوال اساسي مطرح بوده است كه تغييرات فركانس وتفاوت هاي ماهوي ذرات حمل شده نشان دهنده حقايق ديگري مي تواند باشد. اين مقاله كه برگرفته از يك طرح پژوهشي در دانشگاه اصفهان است با اتكا به تحليل فركانس وشدت روز هاي گردو غباري در ايران و دو روش مورفوسكوپي و گرانولومتري نمونه هاي برداشت شده در شهرهاي ماهشهر، گناوه، اهواز، كرمانشاه و بهبهان نسبت به ارزيابي منشأ، تعيين سهم كانون هاي توليد و علت بروز چنين پديده اي در سواحل جلگه خوزستان و بوشهر مبادرت و موارد زير را مي توان به عنوان نتيجه اين طرح مطرح نمود. بيش از 58 درصد روز هاي گرد و غباري در استان خوزستان و بوشهر منشأ ساحلي دارد و به كانون هاي توليد ريز گرد خارجي معطوف نيست. عمليات عمراني و بويژه ساحل سازي و از همه مهمتر ايجاد جاده هاي ساحلي عامل اصلي در ايجاد ريز گرد هاي اين دو استان است. توقف عملكرد مكانيسم جاذبه ماه و خورشيد و جلوگيري ازخيس خوردگي اراضي ساحلي عامل اصلي در آماده سازي بسترهاي توليد ريزگرد در اين مناطق است.

The occurrence of dust phenomenon is connected to some new serious climatic conditions and an increase in its frequency in some of the cities in southern coastal regions of Iran like Khuzestan and Bushehr provinces have generated serious problems in transportation, social health and promotion of certain diseases etc. Up to now, four main sources of dust origin have been the concern. Iraq, Syria, Arabia and interior zone؟, although as a whole, the cause of such occurrencesamp;rsquo; severity is related to climatic changes, fundamental changes in the shallow marshes and the recent droughts. The prevailing addressed issue is: the change in frequency and differences in the transformed particle nature indicate facts other than what is known. By considering the analysis on frequency and magnitude of dusty days in Iran and the morphoscopy and granulometry procedures, the samples taken from Mahshahr, Genaveh, Ahwaz and Behbahan cities are analyzed to evaluate the source and determine the share of each source and the causation of such phenomenon in the above mentioned coastal regions. More than 58% of the dusty days in the study zone have coastal sources and are not inclined on the foreign dust particle generating centers. The civil operations of coastal developments in specific and most of all coastal bayroad constructions are the main factors contributing to dust particlesamp;rsquo; distribution in these two coastal provinces. Stoppage of lunar and solar absorptions and prevention of water coverage(tide) on coastal lands are the main contributors in providing the grounds to produce dust particles in these regions. Key Words: ebb and Flow, dust particle, climatic changes, coastal connecting routes