كاربرد و مقايسه روش هاي معين و زمين آماري براي پهنه بندي كيفيت آب زيرزميني از نظر شرب

Comparison and Applications of Geostatistical and Determined Methods for Groundwater Quality Zonation of Drinking

مديريت منابع آبهاي زيرزميني نقش مهمي در مناطق خشك ونيمه خشك بازي مي كند. به همين دليل بكاربردن روش هايي كه بتواند وضعيت اين آب ها را مشخص كند لازم و ضروري است. بررسي تغييرات مكاني پارامترهاي كيفي آبهاي زيرزميني در شناخت وضعيت كيفي آبخوان، منابع آلوده كننده وتعيين مناسب ترين راهكارهاي مديريتي از اهميت ويژه اي برخوردار است. روشهاي زمين آماري و GISمي توانند دراين راستا ابزارمفيدي باشند. دراين مقاله،توزيع آلاينده هايEC،TDS،TH و pH درسطح آبهاي زيرزميني دشت كبودر آهنگ دراستان همدان با استفاده ازروش معين عكس فاصله(IDW) وروش هاي زمين آماري توابع شعاعي (RBF)،تخمين گرموضعي(GPI)،تخمين گرعام (LPI)وروش كريجينگ معمولي (OrdinaryKriging) درنرم افزار ArcGIS مورد ارزيابي قرار گرفت و نقشه هاي پراكنش مكاني هر كدام تهيه گرديد.بر اين اساس نمونه هاي آب زيرزميني 27 چاه مورد بررسي قرار گرفت. پس از بررسي واريوگرام و مشخص شدن مكاني بودن تغييرات پارامترهاي مورد بررسي، اقدام به ميان يابي پارامترها به روش هاي مختلف فوق الذكر شد و با استفاده از روش اعتبارسنجي متقابل(CrossValidation) و ريشه دوم ميانگين مربع خطا(RMSE)، بهترين مدل ارزيابي با كمترين مقدار RMSE انتخاب شد. نتايج نشان داد كه پارامترهايEC،TDS و TH با استفاده از روش تخمين گر توابع شعاعي كمترين مقدار RMSE را داشته اندو پارامتر pH با استفاده از روش تخمين گر عام كمترين مقدار RMSE را داشته و جهت تهيه نقشه توزيع مكاني پارامترهاي كيفيت آب زيرزميني از اين روش ها استفاده شد.با توجه به استاندارد آب آشاميدني سازمان بهداشت جهاني و نقشه هاي بدست آمده از زمين آمار،نتايج نشان داد كه دو پارامتر TH و pH دركل دشت براي شرب بدون محدوديت هستند و پارامتر EC نيزفقط درجنوب شرقي دشت كه مساحت بسياركمي را دربرمي گيرد داراي محدوديت است و در بقيه دشت بدون محدوديت مي باشد. مقدار TDS از مركز دشت به سمت شمال شرقي كه خالي از سكنه است يك روند كاهشي را دارد و بدون محدوديت مي باشد و در بقيه مناطق به لحاظ شرب محدودكننده مي باشد.دليل روند كاهش كيفيت آب زيرزميني برداشت بي رويه از منابع آب زيرزميني وحفرچاه هاي غيرمجاز است.