تقرير برهان صديقين آقاعلي مدرس زنوزي (سيري در «رساله في طريقه الصديقين» آقاعلي مدرس)

Zinoozis Version of Argument of Truthful Ones (A Review of Zinoozis Treatise on Methodology of Truthful Ones)

برهان صديقين كه از ابداعات فيلسوفان مسلمان است، از معتبرترين برهان‏ها بر وجود حق‏تعالي و صفات ذاتيه و فعليه اوست. در اين عرصه فيلسوفاني چون ابن‌سينا، ملاصدرا و تابعان ملاصدرا از ملاعلي نوري تا علامه‌طباطبايي قلم زده‌اند. آقاعلي مدرس يكي از فيلسوفان صدرايي است كه در رساله في طريقه الصديقين خود برهان ويژه‌اي اقامه كرده است. در اين برهان او از ماهيت من حيث هي آغاز مي‌كند و با اثبات اصالت و تشكيك وجود، بدون روي‏آوري به تقسيم وجود، احكام حقيقت وجود يا وجود من حيث هو وجود را به دست مي‌آورد و نشان مي‌دهد وجود من حيث هو وجود واجب‏الوجود است و از واجب‏الوجود صفات ذاتيه و سپس صفات فعليه‌اش را نتيجه مي‌گيرد. اين برهان ازآنجا‌كه بر تقسيم وجود مبتني نيست، از برهان‌هاي صديقيني كه از تقسيم وجود بهره مي‌گيرند، برتر است؛ زيرا در برهان‌هاي تقسيم، قسمي از آن وجود ممكن است. ازاين‌رو، محتمل است كه قسم ممكن كه همان وجود خلقي است، وجود واجب و خداي متعال را نتيجه داده باشد. اگر چنين احتمالي روا باشد، احتمالاً برهان صديقين نباشد؛ درحالي‌كه اگر از تقسيم وجود بهره نگرفته باشيم، اين احتمال به‌طور كلي منتفي است.

Being one of the initiatives of Muslim philosophers, the argument of the truthful ones is one of the most valid arguments for the existence of Allah and His essential and active attributes. Philosophers, such as Avicenna and Mulla Sadra as well as his followers from Mulla Ali Noori to Allama Tabatabaei have talked about it. Agha Ali Mudarris Zinoozi is a Sadrian philosopher who has presented a particular argument (a version of the argument of the truthful ones) in his Treatise on Methodology of Truthful Ones). In his argument, he proceeds from quiddity as non-conditioned and by relying on the principality and gradation of being he proves the characteristics of being qua being, without touching the divisions of being. He thus demonstrates that being qua being is a necessary being with particular essential and active attributes. Being not dependent on divisions of being, this version of the argument of the truthful ones is better than its other versions. The division-based arguments consist of divisions including the division into possible being, raising thus the likelihood that the possible being (creatures) might result in the necessary being. If such likelihood were possible then the argument (based on such thing) would not be the argument of the truthful ones. This is while if we do not make use of divisions of being, there will be no room for such a likelihood.