تقرير حكيم مدرس از تصوير اصالت وجود

Zynoozis version of fundamentality of existence

حمل ماهيات بر واقعيات تشكيل‌دهنده ملأ خارج به حمل هو هو و بدون واسطه در عروض، به ضميمه اين آموزه كه مفاد حمل هو هو اتحاد و اين‌هماني موضوع و محمول در مصداق است، ساليان دراز به‌طور ارتكازي اين تفسير را در ذهن فيلسوفان در پي داشت كه واقعيات خارجي همان ماهيات‌اند؛ تفسيري كه در چند سده اخير به «اصالت ماهيت» شهرت يافته است. شيخ اشراق با تكيه بر همين ارتكاز، كمر همت بر اثبات اعتباريت وجود بست و بر فرد نداشتن مفهوم وجود در خارج و نفي صورت عيني براي آن اصرار ورزيد و نتيجه اين تلاش او در ذهن فيلسوفان اين بود كه ماهيت اصيل است و وجود اعتباري. ميرداماد كه خود با شيخ اشراق هم‌رأي است، احتمال عقلي اين شق را نيز مطرح كرد كه وجود در خارج فرد داشته، اصيل باشد و ماهيت از خارج منتفي و اعتباري باشد، ولي او اين شق را در حد فرضي عقلي مطرح كرد و به بطلان آن يقين داشت. صدرالمتألهين برخلاف همه انديشمندان پيش از خود، با تأثر از آثار عرفا و با كمك گرفتن از شهود، بر آن شد كه شق اخير، يعني اصالت وجود و اعتباريت ماهيت درست است. او اين مدعا را با براهين متعددي ثابت كرد و بدين نحو پاي ماهيت را از خارج بريد و زنجيري را كه احكام ماهوي به دست و پاي عقل در كشف احكام واقعيات بسته بودند، پاره كرد و به اثبات احكامي جديد و باز كردن گره‌هايي ناگشوده نايل آمد كه پيش از او كسي توفيق آن را نداشت. اكثر انديشمندان پس از صدرالمتألهين در حوزه فرهنگ اسلامي شيعي با او هم‌رأي‌اند و بر اكثر انديشه‌هاي او صحه گذاشته‌اند. از جمله آنها، حكيم آقاعلي مدرس زنوزي است كه از شارحان قوي حكمت متعاليه به شمار مي‌آيد و اين مقاله به تصوير و اثبات اصالت وجود در آثار او اختصاص دارد.

The fact that essences are directly and without any medication predicated of objective realities and the fact that such predications end up in tautology with the subject and predicate having the same instance caused philosophers from the time immemorial to think instinctively that objective realities are nothing other than essences- an interpretation known in later centuries as "fundamentality of essence". Based on this instinctive understanding Suhrawardi tried to prove that existence was respectival, having no instance in the real world and no real image [in mind]. His endeavors led philosophers to believe that essence was fundamental and essence respectival. Mir Damad has however touched the probability that existence be fundamental and essence respectival. He dealt with it as mere mental consideration, believing that it was false. Contrary to all his preceding philosophers, Mulla Sadra, being under the influence of mystics and relying on intuition, proposed that the latter that is the fundamentality of existence and non-fundamentality of essence was the right option. He proved his theory with the help of several arguments, considering thus essence as having nothing to do with the external world and freeing thus intellect from the clutches of essence. By doing so, he made new discoveries and solved many problems that were not solved previously. Most post-Sadrian Shiite thinkers agree with Sadra approving of many of his views. Among these thinkers, is Mudarris Ali Zynoozi, a powerful commentator of transcendental theosophy. The present article is an attempt to give an image of his version of fundamentality of existence