واكاوي برهان صديقين آقاعلي حكيم و تحقيق و بررسي آن

A critical assessment of Zinooziz argument of truthful ones

آقاعلي حكيم در رساله اي كه ضمن حاشيه بر اسفار باعنوان رساله في طريق الصديقين نگاشت به تبيين نظر خويش درباره برهان صديقين پرداخت. وي دو تقرير از برهان صديقين ارائه كرد كه تقرير نخست وي با اعتبار چهارگانه از حقيقت وجود، يعني حقيقت وجود من حيث هي هي يا بشرط اطلاق يا بشرط تجرد و در نهايت بشرط صرافت، برهان صديقين را تقرير نمود. اين تقرير منحصربه‌فرد بوده، بايد از نوآوري‌هاي وي به شمار¬آورد. در اين تقرير از راه مبدء نداشتن براي حقيقت وجود با چنين اعتبارات چهارگانه اي استدلال كرد. در اين مقاله برهان وي از چهار جهت مقدمات برهان، تقرير برهان، صديقين‌بودن برهان و محذور در برهان صديقين واكاوي شده است. ليكن تقرير دوم برهان وي نظير برهان ملاصدراست. برهان وي با ملاصدرا و حكيم سبزواري نقاط مشترك و اختلافي دارد كه به آنها اشاره شده است. تقرير اول برهان وي هر چند از جهاتي قابل مناقشه است، مي¬توان به¬گونه¬اي آن را تقرير كرد كه منتج باشد

In his On the Way of the Truthful Ones, a commentary on Mulla Sadras Four Journeys, Agha Ali Hakim Zinoozi explains the argument of the truthful ones in two ways. The first being his own contribution, considers the reality of existence as unconditioned, conditioned as absolute, immaterial or pure. Here he argues from the fact that there is no origin for the existence, taking into account the above-mentioned four considerations. The present study assesses his argument from the viewpoint of its premises, its explanation, its being the argument of the truthful ones and the challenge such an argument faces. As to his second explanation, it is somewhat similar to that of Mulla Sadra. Despite having certain differences, his argument has something in common with Mulla Sadra and Sabzawaris argument. His first account of the argument is though questionable, it can be presented in a way that can be conclusive.