معماري جنبشي پهنه‌ها‌ي آسيب گسلي در جنوب‌ باختر رفسنجان

گستره‌ مورد مطالعه در جنوب‌باختري شهرستان رفسنجان جايگرفته و بخشي از ايران مركزي است كه درآن گسل‌هاي راستالغز، واحدهاي سنوزوييك را تحت تأثير قرار داد‌ه‌اند. هدف از اين مطالعه بررسي داده‌هاي گرد‌آوري شده از پهنه‌ها‌ي آسيب وابسته به سامانه‌هاي گسلي،تحليل معماري جنبشيِ زيرشاخه‌هاي گسلي، تأثير شكستگي‌ها در جايگيري دايك‌ها، رابطه ميان شكستگي‌ هاي رده‌هاي متفاوت با عناصر ساختاري از جمله محور چين‌خوردگي‌ها و نقش ميدان‌هاي تنش متفاوت در تحولات‌ ساختاري جنوب‌باختري شهرستان رفسنجان است. در تحليل معماري جنبشيِ زيرشاخه‌هاي گسلي در برابر راستاي آنها، 5 روند با چيرگي‌ دو سازگار راستالغز راست‌بُر و وارون مشخص شد؛ كه دو روند NW-SEو E-W در گسل‌هاي وارون مشخص و به ترتيب زيرشاخه رده اول (1rev) و زيرشاخه رده دوم(2rev) نام‎گذاري شدند؛ در حالي‌كه زيرشاخه‌هاي رده اول (1rl)، رده دوم (2rl) و رده سوم(3rl) شناخته شدهِ در گسل‌هاي راستالغز راست‌بُر، روندهاي NW-SE، NNW-SSE وE-W دارند. در تحليل‌هاي صورت گرفته، هم‌راستايي زيرشاخه‌هاي 1revو 1rl آشكار شد و اين هم‌راستايي موقعيت پهنه جابه‌جايي اصلي (PDZ) را نشان مي‌دهد، كه بر موقعيت شكستگي‌هاي از پيش موجود (مهم‌ترين آنها گسل رفسنجان) منطبق است.آزيموت زيرشاخه‌ها در مدل معماري جنبشي با مدل برش ساده ريدل هماهنگي دارد. در اين مقاله با بررسي و تحليل پهنه‌هاي آسيب گسلي مشخص شد كه پهنه‌هاي آسيب ارتباطي نقش بسيار مؤثري در ايجاد فضاي خالي و افزايش نفوذ‌پذيري داشته و دايك‌هابيشتر در اين فضاهاي خالي حاصل از پهنه‌هاي آسيب ارتباطي جايگيري كرده‌اند.در تحليل تنش صورت گرفته روي گسل‌هاي گستره تبديل رژيم برشي به برشي- فشاري مشخص شد كه تغيير جهت محور تنش بيشينه از موقعيت E20Nبه N-S از زمان ائوسن تا كواترنري صورت گرفته است. تنش با روند شمال خاور-جنوب‌باختر با جهت‌گيري PDZ(شكستگي‌هاي رده اول) سازگار است و از سوي ديگر جهت‌گيري تنش با روند شمالي- جنوبي؛ تشكيل گسل‌ها و چين‌ها با روند خاوري- باختري، كه زير شاخه‌هاي رده سوم شكل مي‌دهند را توجيه مي‌كند. زيرشاخه‌هاي رده دوم و سوم در گسل‌هاي راستالغز راست‌بُر و وارون در اثر تغيير رژيم تنش در گستره شكل‌گيري كرده‌اند ، از اين رو تغيير جهت محور بيشينه تنش اصلي مي‌تواند به علت فعال شدن گسل‌هاي از پيش موجود از جمله گسل رفسنجان در گستره باشد.