تعيين شاخص هاي مناسب براي ارزيابي تحمل به خشكي در ژنوتيپ هاي پنبه

Determination of the Suitable indices for drought tolerance in cotton genotypes

به‌منظور شناسايي ژنوتيپ هاي متحمل به تنش خشكي، آزمايشي در مزرعه پژوهشي دانشكده كشاورزي دانشگاه بيرجند در سال 1392 اجرا شد. دو آزمايش مجزا در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار و 14 ژنوتيپ پنبه به اجرا در آمد. ژنوتيپ هاي پنبه شامل ارقام: ارمغان، اولتان، بختگان، ساحل، ساري اكرا، شيرپان 603، خرداد، دلتاپاين 25، مهر، ورامين و لاين هاي: N200، SB35، SP731، 8439T3 بودند. آبياري در شرايط مطلوب و تنش به ترتيب پس از  100 و 200 ميليمتر تبخير از تشتك تبخير كلاس A اعمال شد. نتايج حاصل از بررسي و محاسبه شاخص هاي مقاومت به خشكي نشان داد كه شاخص هاي تحمل به خشكي (STI)، ميانگين حسابي بهره وري (MP) و ميانگين هندسي بهره وري مناسب (GMP)، شاخص اصلاح شده STI براي شرايط بدون تنش (K1STI) و شاخص اصلاح شده STI براي شرايط تنش (K2STI) به عنوان بهترين شاخص ها در انتخاب ژنوتيپ هاي پرمحصول و مقاوم به تنش شناساسايي شدند. مناسب ترين ژنوتيپ ها بر اساس شاخص هاي فوق به ترتيب ژنوتيپ هاي دلتاپاين 25، بختگان و SP731 بود. گروه بندي ژنوتيپ ها با روش تجزيه خوشه اي نشان داد كه ژنوتيپ هاي دلتاپاين 25، بختگان و SP731 پرمحصول و متحمل به تنش آبي بوده و ژنوتيپ هاي SB35، N200 و ساي اكرا به‌عنوان حساس ترين ارقام نسبت به تنش خشكي بودند. باي پلات چند متغيره ژنوتيپ ها نتايج تجزيه خوشه اي را تأييد كرد.

To identify the drought tolerant genotypes an experiment was conducted in research farm of Faculty of Agriculture of Birjand University in 2014. Two separate experiments were conducted in a randomized complete blocks design with three replicates14 treatments. Cotton genotypes were: Armaghan, Oltan, Bakhtegan, Sahel, Si ecra, Shirpan 603, Khordad, Deltapine 25, Mehr, Varamin, N200, SB35, SP371, 8439T3, respectively. Irrigations in normal and drought stress conditions were applied after 100 and 200 mm evaporation from class a tank. Comparison of different water stress indices showed that Stress Tolerance Index (STI), Mean Productivity (MP), Geometric Mean Productivity (GMP), Modified stress tolerance index for normal condition (K1STI) and Modified stress tolerance index for stress condition(K2STI) were the best indices that can be used to determine resistant genotypes. The most desirable genotypes at normal and stress conditions based on the above indices were Deltapine 25, Bakhtegan and SP731 respectively. Grouping of genotypes using cluster analysis method showed that Deltapine25, Bakhtegan and SP731 were water deficit tolerant genotypes with high yield and the SB35, N200 and Si ocra genotypes were sensitive varieties to water deficit stress. Multivariate Biplot of genotypes confirmed the results of Classification of genotypes for identifying tolerant genotypes.