روابط منبع و مخزن در گندم تحت تاريخ هاي كاشت در خوزستان

SourceSink Relationship in Wheat as Affected by Planting Date

به منظور بررسي تاثير روابط فيزيولوژيكي و مواد فتوسنتزي در شرايط تنش گرماي انتهاي فصل بر عملكرد و اجزاي عملكرد رقم چمـران 2 گندم، آزمايشي در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهواز در سال زراعي 94-1393به صورت كرت هاي خرد شده بر پايه طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا گرديد. كرت هاي اصلي شامل: دست كاري اجزاي منبع و مخزن در چهار سطح (حذف دو برگ بالايي، حذف برگ پرچم، حذف كامل سنبلچه هاي يك طرف سنبله و شاهد بدون حذف برگ) و كرت هاي فرعي شامل زمان هاي مختلف كاشت در سه سطح (اول آذر ماه، 15 آذر ماه و اول دي ماه سال 1393) بودند. نتايج نشان داد كه حذف برگ بر تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت اثر معني داري داشت. تاريخ كاشت نيز بر تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت تاثير معني داري داشت. اثر متقابل حذف برگ و تاريخ كاشت بر تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت تاثير معني داري نشان داد. بيشترين عملكرد دانه (ميانگين 5691 كيلوگرم در هكتار) در شرايط عدم محدوديت منبع و مخزن (تيمار شاهد) در تاريخ كاشت اول و در شرايط كاشت به هنگام رخ داد چراكه دوره پر شدن دانه با تنش گرماي انتهاي فصل مواجه نشده و حداكثر بهره برداري از منابع فتوسنتزي صورت گرفته است. كمترين عملكرد دانه (2123 كيلوگرم در هكتار) در كاشت سوم و دير هنگام و نيز تيمار حذف سنبلچه هاي يك طرف سنبله در شرايط محدوديت منبع مواد فتوسنتزي و برخورد مرحله رسيدگي با گرما حاصل شد.

To evaluate effect of photosynthate availability under terminal heat stress on yield and yield components of wheat, this research was conducted in a split plot experiment based on randomized complete block design (RCBD) with three replications at the Research Farm of Islamic Azad University of Ahvaz in 2015 cropping season. Treatments were defoliation in four levels: removal of two upper leaves, flag leaf removal, complete removal of spikelet at one side of spike and control (nonmanipulated) which assigned to main plots and three planting date including (Nov. 21st , Dec. 5st and Dec. 21st ) to subplots. Results showed that defoliation had significant effect on number of grains/spike, 1000 grain weight, grain yield, biological yield and harvest index at one percent probability level. Planting date also affected number of spike/m2, number of grains/spike, 1000 grain weight, grain yield, biological yield, and harvest index significantly at one percent probability level. The interaction effect of defoliation and planting date on the number of grains/spike, 1000 grain weight, grain yield, biological yield and harvest index was also significant. The highest grain yield (5691 kg.ha1) belonged to the control treatment (no defoliation) at first planting date (Nov. 21st). This was due to the not coinciding filling periods to terminal heat stress of growing season where maximum assimilates were produced. The lowest grain yield (2123 kg.ha1) belonged to delayed sowing and removal of spikelet at one side of spike. Maturity of plants during 3rd planting date (Dec. 21st) was coincided to heat stress and thus reduced assimilate production.