تجزيه به عامل ها، پارامتر ارزش پايداريAMMI و روش گرافيكي GGE Bi-plot صفات كمّي و كيفي ژنوتيپ هاي سيب زميني

Factor Analysis, AMMI Stability Value (ASV) Parameter and GGE BiPlot Graphical Method of Quantitative and Qualitative Traits in Potato Genotypes

صفات كمّي و كيفي و پايداري عملكرد غده قابل فروش 14 كلون اميدبخش سيب زميني همراه با سه رقم تجاري (آگريا، مارفونا و ساوالان) به عنوان شاهد طي آزمايشي براساس طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي اردبيل در سال هاي 1392 و 1393 ارزيابي شدند. در طي دوره رشد و پس از برداشت، صفاتي مثل تعداد ساقه اصلي در بوته، ارتفاع بوته، تعداد و وزن غده در بوته، عملكرد كل غده و قابل فروش، درصد ماده خشك، تيپ پخت، حفره‌اي شدن مركز غده، زنگ داخلي غده و تغيير رنگ گوشت غده خام پس از 24 ساعت اندازه گيري شدند. نتايج تجزيه واريانس مركب صفات كمّي مورد ارزيابي نشان داد كه بين كلون هاي اميدبخش از لحاظ صفات عملكرد غده كل و قابل فروش، تعداد و وزن غده در بوته، ارتفاع بوته، متوسط وزن غده، تعداد ساقه اصلي در بوته و درصد ماده خشك و بين برهم­كنش كلون × سال از لحاظ صفات عملكرد غده كل و قابل فروش اختلاف معني ­دار مشاهده شد. كلون 9 (3397078) با كمترين مقدار عملكرد غده قابل فروش با كلون هاي 4 (13397045)، 1 (16397031)، 3 (11397031)، 6 (8397009) و 12 (6397067) در سال 1392 و با كلون 4 (13397045) و رقم آگريا در سال 1393 اختلاف معني دار نشان داد. كلون هاي 4 (13397045)، 1 (16397031) و 12 (6397067) داراي غده هاي يكنواخت، رنگ پوست زرد تا زرد تيره، رنگ گوشت زرد روشن تا زرد، شكل غده گرد تخم مرغي و گرد، عمق چشم سطحي تا متوسط، بدون زنگ، حفره و شكاف داخل غده، رسيدگي متوسط ديررس بودند و براي مصارف چيپس، خلال و سرخ كردني انتخاب شدند. براساس نتايج تجزيه به عامل ها، عملكرد غده ، تعداد غده و ساختار بوته و صفات كيفي به ترتيب به عنوان عوامل اول، دوم و سوم نام گذاري شدند. در اين آزمايش، مدل GGE Biplot و پارامتر ارزش پايداريAMMI (ASV)، روش هاي مناسب براي گزينش همزمان عملكرد غده قابل فروش و پايداري بودند و توانستند كلون هاي 1 (16397031)، 3 (11397031)، 4 (13397045) و 12 (6397067) را به عنوان كلون هاي پايدار با عملكرد غده قابل فروش بالا انتخاب نمايد.

Quantitative and qualitative traits and stability of marketable tuber yield of 14 promising potato clones, along with three commercial cultivars (Agria, Marfona and Savalan) as checks, were evaluated at the Ardabil Agricultural and Natural Resources Research Station during 2013 and 2014. The experiment was based on a randomized complete block design with four replications. During growing period and after harvest, traits like main stem number per plant, plant height, tuber number and weight per plant, total and marketable tuber yield, dry matter percentage, baking type, hollow heart, tuber inner ring and discoloration of raw tuber flesh after 24 hours were measured. Combined ANONA for quantitative traits showed that there were significant differences among promising clones as to total and marketable tuber yield, tuber number and weight per plant, plant height, tuber mean weight, main stem number per plant and dry matter percentage and their interactions with year in total and marketable tuber yield. The clone 9 (3970783) with the least amount of marketable tuber yield had significant difference with clones 4 (39704513), 1 (39703116), 3 (39703111), 6 (3970098) and 12 (3970676) in 2013 and with clone 4 (39704513) and Agria cultivar in 2014. The clones 4(39704513), 1 (39703116) and 12 (3970676) had uniform tuber, yellow to darkyellow skin and lightyellow to yellow flesh color, tuber shape of oval round and round, shallow to mid shallow eyes, no tuber inner ring, hollow heart and tuber inner crack and midlate maturity. They were selected for home consumption of chips, frenchfries and frying. Based on the results of factor analysis, "tuber yield", "number of tuber" and "plant structural and quality "were named as first, second and third quality determining factors respectively. In this experiment, GGE Biplot model and AMMI Stability Value (ASV) parameter, were acceptable methods for the selection of marketable tuber yield stability which found to be simultaneously could introduce clones 1 (39703116), 3 (39703111), 4 (39704513) and 12 (3970676) to be selected as stable clones with high marketable tuber yield.