فرصت‌‌‌ها و چالش‌هاي شكل‌گيري حكومت اسلامي در عراق پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران

Opportunities and Challenges of Establishment of Islamic Government in Iraq After the Victory of Islamic Revolution of Iran

انقلاب اسلامي ايران با احياي دوباره مباحث اسلام، تحول فرهنگي عظيمي را در ابعاد منطقه‌اي موجب‌شد و زمينه‌هاي بيداري جنبش‌هاي اسلامي در منطقه خاورميانه، شمال آفريقا، آسياي مركزي و ديگر مناطق را فراهم‌كرد. در اين خصوص، هدف اصلي اين پژوهش بازخواني تأثيرات انقلاب اسلامي ايران بر كشور عراق است. سؤال اصلي آن است كه چه فرصت‌ها و چالش‌هايي براي ايجاد يك حكومت اسلامي در كشور عراق هم‌زمان با سال‌هاي آغازين انقلاب اسلامي ايران وجودداشت؟ به‌نظرمي‌رسد علي‌رغم برخي فرصت‌ها مانند وجود مرز طولاني عراق و ايران، وجود اكثريت شيعه در جنوب و به‌خصوص ارتباط گسترده علما و روحانيان دو كشور؛ محدوديت‌هايي مانند سياست‌هاي خشونت‌آميز حزب بعث، عدم وحدت تشكيلات شيعه و همچنين سياست حامي‌پروري حزب بعث در ارائه خدمات عمومي مانع از سرنگوني رژيم بعثي و ايجاد حكومتي اسلامي در عراق در سال‌هاي آغازين انقلاب اسلامي ايران شده‌است. در اين پژوهش براي اثبات اين فرضيه از رهيافت گفتمان در بررسي مقايسه‌اي الگوي حكومتي امام خميني(ره) و الگوي موردنظر شهيد آيت‌ا... صدر؛ براي تبيين ساختار سياسي عراق و تأثير آن بر جهت‌گيري شيعيان عراق نسبت‌به انقلاب اسلامي ايران و همچنين بررسي تشكيلات شيعيان در ميزان وحدت و انسجام از رهيافت نهادي و درنهايت به‌منظور تبيين وضعيت اقتصادي شيعيان عراق و همچنين تأثير اوضاع اقتصادي ايران بر جهت‌گيري شيعيان عراق نسبت‌به انقلاب اسلامي ايران از رهيافت عقلاني استفاد‌ه‌مي‌شود

The Islamic Revolution of Iran through reviving Islamic issues led to great cultural developments on the regional level, preparing the grounds for Islamic Awakening movement in the Middle East, North Africa and other regions. The main objective of the present research is to review the impacts of the Islamic Revolution of Iran on Iraq. The main question of the present paper is: what challenges and opportunities appeared with the victory of the Islamic Revolution for establishment of an Islamic government in Iraq? Despite the existence of a number of opportunities such as long joint borders, majority of Shia population in the south of Iraq, deep relations between the clerics and religious scholars of the two countries, the existence of certain limitations such as suppressive policies of the Ba’th regime, lack of unity among the Shia organizations and Ba’th party’s policy of nepotism, prevented the overthrow of the Ba’th regime and establishment of an Islamic government in Iraq in the early years of the victory of Islamic Revolution. Attempts have been made in the present paper to comparatively study the government models of Imam Khomeini and that of Ayatollah Sadr to elaborate the political structure of Iraq and its impact on the stance of Iraqi Shias towards the Islamic Revolution of Iran – through discourse analysis. Also the role of Shia organizations in their unity and solidarity, the economic conditions of the Iraqi Shias as well as the impacts of Iranian economic conditions on stance of Iraqi Shias towards the Islamic Revolution have been studied through a rational approach.