مطالعه اثر متقابل ژنوتيپ و محيط در ارقام آزاد گرده افشان آفتابگردان (Helianthus annuus) بر اساس روش هاي پارامتري و روش تاي

اين پژوهش به بررسي پايداري عملكرد 10 رقم آفتابگردان آزادگرده افشان در 6 منطقه شامل قم،­ گنبد،­ اصفهان، اسلام آباد، كرج و شاهرود در سال زراعي 1391 انجام شد. طرح آزمايشي مورد استفاده در تمامي مناطق بلوك­هاي كامل تصادفي با چهار تكرار بود. آزمون يك نواختي واريانس اشتباهات آزمايشي با استفاده از آزمون بارتلت انجام شد و نتيجه آن نشان داد كه واريانس­ها يك نواخت بوده و مي­توان عمليات تجزيه مركب را براي كل داده­ها انجام داد. تجزيه واريانس ساده نشان داد كه بين ژنوتيپ­ها تنوع قابل ملاحظه اي وجود دارد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثر متقابل ژنوتيپ × محيط در سطح احتمال يك درصد معني­دار شد. و اين نشان­دهنده اين است كه ژنوتيپ­ها در محيط­هاي مختلف عملكرد متفاوتي داشته­اند. اثر محيط در سطح احتمال يك درصد معني­دار شد و بالاترين مقدار از مجموع مربعات كل را به خود اختصاص داد. بر اساس نتايج روش ضريب تغييرات و روش واريانس محيطي، ارقام Berezance و R453 و Favorit و Zaria ارقام پايدار شناخته شدند كه علاوه بر داشتن كمترين ميزان واريانس و ضريب تغييرات داراي عملكرد بالايي نيز بودند. تجزيه واريانس پايداري شوكلا نشان داد، ارقام Favorit و R453 و Zaria داراي عملكرد بالاتر از ميانگين كل بودند و جزء پايدارترين ژنوتيپ­ها بودند. در مقابل، ارقام Bulg3، Bulg5 و Sor ناپايدارترين ارقام بودند. با توجه به آماره­ي اكووالانس ريك، به­ترتيب ارقام Favorit و R453 و Record و Zaria داراي كمترين ميزان رتبه اكووالانس ريك بودند كه تمامي اين ارقام به جز رقم Record داراي عملكردي بالاتر از ميانگين بوده و ارقام پايدار شناخته شدند. نتايج حاصل از روش تاي نشان داد كه ارقام Zaria و Record داراي 0=α و پايداري متوسط بودند.