درجه‌‌بندي و چينشِ متون آموزش زبان فارسي به غير فارسي‌زبانان بر پايه‌ي گذرايي و استعاره‌ي دستوري

Grading and Sequencing the Texts of Persian Language Teaching to Non Persian Speakers Based on Transitivity and Grammatical Metaphor

درجه‌‌بندي و چينش مطالب درسي، از مسائل مهم انواع برنامه‌هاي درسي در تهيه و تدوين متون آموزشي محسوب مي‌شود. هدف پژوهش حاضر، ارائه‌ي الگويي جديد در زمينه‌ي درجه‌بنديِ بندها در متون آموزشِ زبان فارسي از طريق پارامترهاي «گذرايي» و «استعاره‌ي دستوري» است. بر اين اساس، پرسش‌هاي اين پژوهش عبارتند از: 1) ارزيابي ميزان گذراييِ هر يك از بندها در متن و همچنين، بررسي كاربرد انواع استعاره‌هاي دستوري و صورت متجانسِ آن‌ها چه كمكي به درجه‌بندي و چينش بندها در متون آموزش زبان فارسي خواهد كرد؟ 2) آيا متون پيكره‌ي تحقيق به لحاظ درجه‌بندي و چينشِ مطالب با اين ابزارها مطابقت و همگرايي دارند؟ فرضيه‌ها نيز بدين ترتيب خواهند بود: (الف) ارزيابي ميزان گذرايي بندها كمك مي‌كند تا درجه‌بندي و چينش متون آموزشي براساس پيوستارِ گذراييِ بندهايِ با گذراييِ بسيار بالا، بالا، نسبتاً بالا، متوسط، نسبتاً متوسط و پايين تعيين گردد؛ يعني بندهاي با گذرايي بسيار بالا، در سطح پايه‌ي زبان‌آموزي و به تدريج در سطوح بعدي، گذرايي با مقياس‌هاي بعدي بايد لحاظ شوند. (ب) متون آموزش زبان فارسي در پيكره‌ي مورد پژوهش، به لحاظ درجه‌بندي و چينش مطالب چندان با ملاك گذرايي و استعاره‌ي دستوري همگرايي ندارند. در پژوهش حاضر، بندهاي متون كتاب «خواندن و درك مطلب فارسي (دوره‌ي پايه)»، تأليف جعفري و همكاران (1391) از طريق ده پارامتر هاپر و تامپسون (1980) درجه‌بندي شده‌اند. نتايج نشان مي‌دهد كه ميزان گذرايي بندهاي متون كتاب مذكور نسبتاً پايين است و تعداد زيادي استعاره‌ي دستوري اسم‌سازي و وجهيت در كتاب مذكور به‌كار رفته است؛ در حالي كه در سطح پايه، متن بايد حاوي بندهايي با ميزان گذرايي بالا باشد و همچنين، براساس نظريه‌ي زبان‌‌بنيادِ هليدي (1993)، استعاره‌ي دستوري بايد در سطح پيشرفته‏ آموزش داده شود.

Grading and sequencing of texts, based on Krahnke’s view (1987) is one of the important issues in all syllabi. This research’ aim is to present a new pattern for grading and sequencing Persian clauses through transitivity and grammatical metaphor parameters. So, the research questions are: 1) To what extent, can the assessing the degree of transitivity of each clause and also, investigation the use of all kinds of grammatical metaphors and their congruent forms help the grading and sequencing of clauses in Persian texts? 2) Do the texts of this research’s corpus, with regard to grading and sequencing, agree and converge with these instruments?  The research’s hypotheses are: (a) Distinguishing the degree of transitivity of clauses can help us to determine the grading and sequencing of texts based on transitivity continuum of clauses: higher, high, relatively high, middle, relatively middle and low. Namely, clauses with higher degree of transitivity should be included in texts at the basic level of language learning and gradually, clauses with lower degree of transitivity should be included at the other levels. Also, grammatical metaphors can’t be used at the basic level. (b) The texts studied in this research with regard to grading and sequencing don’t converge with degree of transitivity and grammatical metaphor criterion. In this research, the clauses of the book "Persian Reading and Comprehension for Non Iranian Language Learners (Elementary Level)" (1391) was analyzed and graded based on Hopper and Thompson’s 10 parameters (1980). Findings show that the degree of transitivity of clauses in this book are relatively low and of two kinds of grammatical metaphor, namely nominalization and modality are largely used in this book, While, at the elementary level of language learning, texts should be consisted of clauses with high degree of transitivity and also, according to the Haliday’s theory (1993), grammatical metaphor should be taught at the advanced level, not elementary level