ارزيابي نقش طرح هاي عمراني در كاهش آسيب پذيري روستا در مقابل بحران زلزله؛ مطالعه موردي: شهرستان ورزقان

روستاهاي كشور به لحاظ برخورداري از كيفيت پايين ابنيه، دارا بودن بافت هاي فرسوده و سازه هاي كم دوام و ناپايدار، آسيب پذيري بيش تري را در مخاطره طبيعي زمين لرزه دارند. طرح هاي هادي روستايي كه جزيي از طرح هاي عمراني مي باشد؛ به منظور هدايت توسعه كالبدي، اجتماعي و اقتصادي روستا براي سال هاي آتي طراحي، مطالعه و اجرا مي شوند. اين طرح ها با رويكرد توسعه كالبدي-فضايي روستاها مي توانند با مقاوم سازي خانه هاي روستايي از آسيب پذيري بيش تر آن ها بكاهد. هدف تحقيق حاضر، ارزيابي نقش اين طرح ها در كاهش آسيب پذيري روستاها در برابر زلزله مي باشد كه مطالعه موردي آن شهرستان ورزقان مي باشد دليل انتخاب محدوده مورد مطالعه، تلفات جاني نزديك به 306 نفر كشته و تخريب 500 روستا در اين منطقه در سال 1391 است. روش تحقيق به صورت توصيفي-تحليلي مي باشد. داده هاي جمع آوري شده با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي و SPSS مورد تحليل قرار گرفت. گفتني است روستاييان آسيب ديده ناشي از بحران زلزله جامعه آماري اين تحقيق را تشكيل مي دهد؛ كه با استفاده از جدول مورگان و با سطح اطمينان 95%، از 3788 جامعه آماري 351 نفر به عنوان نمونه آماري پژوهش حاضر انتخاب شدند. ابزار تحقيق پرسشنامه محقق ساخته مي باشد روايي صوري پرسشنامه با كسب نظرات صاحب نظران در دانشگاه محقق اردبيلي و دانشگاه تبريز و كارشناسان اجرايي مربوطه به ­دست آمد. آزمون مقدماتي براي به دست آوردن پايايي ابزار پژوهش انجام گرفت و ضرايب آلفاي كرونباخ (α) براي بخش هاي مختلف پرسشنامه بين 72/0 الي 81/0 به ­دست آمد. نتايج يافته ها حاكي از آن است كه مولفه ي كالبدي بيش ترين نقش را در آسيب پذيري روستاهاي نمونه داشته است و تحليل تطبيقي اثرات زلزله در روستاهاي دارا و فاقد طرح هادي روستايي بيان گر آن است كه يك ارتباط معناداري بين ميزان آسيب پذيري روستاها و طرح هاي هادي وجود دارد. در واقع، ميزان آسيب هاي وارده در روستاهاي داراي طرح هادي و به ويژه در روستاهايي كه ساخت وسازهاي جديد با استفاده از پروانه ساختماني احداث گرديده بودند تا حدود بسيار زيادي كاهش يافته است.