بررسي انعطاف پذيري ريختي سياه ماهي توئيني (Capoeta damascina Valenciennes, 1842) (شعاع بالگان: كپور ماهيان) در بخش ايراني حوضه دجله با استفاده از روش ريخت سنجي هندسي

Phenotypic plasticity of the Tuini fish, Capoeta damascina (Actinopterygii: Cyprinidae) populations in Iranian part of Tigris basin using geometric morphometric approach

گونه سياه ماهي توئيني (Capoeta damascina) از جمله ماهيان آب‌هاي داخلي است كه پراكنش وسيعي در زيستگاه‌هاي مختلف دارد. با توجه به توانايي زيست اين گونه در زيستگاه‌هاي مختلف، اين تحقيق با هدف شناخت الگوهاي ريختي مشترك كه آنها را قادر به زيست در زيستگاه‌هاي مختلف مي‌كند و روند انعطاف‌پذيري آنها با استفاده از روش ريخت‌سنجي هندسي به اجرا در آمد. براي اين منظور تعداد 150 نمونه ماهي از 5 اكوسيستم آبي مختلف واقع در بخش ايراني حوضه دجله نمونه‌برداري گرديد، از سمت جانبي چپ نمونه‌ها عكسبرداري و تعداد 17 لندمارك (مرز نشانه) جهت استخراج داده‌هاي شكل بدن در روش ريخت سنجي هندسي توسط نرم افزار TpsDig2 رقومي گرديد. داده‌هاي حاصل پس از آناليز پروكراست، توسط تحليل‌هاي چندمتغيره تجزيه به مولفه‌هاي اصلي (PCA)، تجزيه همبستگي كانوني (CVA) براساس ارزش p حاصل از permutation test و آناليز خوشه‌اي مورد تحليل قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه تفاوت معني‌داري بين شكل بدن هر پنج جمعيت مورد مطالعه وجود دارد (0001/0>P). عمده‌‌ي اين تفاوت‌ها مربوط به تغييرات در ناحيه پوزه، عمق سر، موقعيت باله‌ي سينه‌اي و مخرجي و عرض ساقه‌ي دمي بودند، كه بيانگر انعطاف‌پذيري اين بخش‌ها در پاسخ به شرايط محيطي زيستگاه جمعيت‌هاي مورد بررسي مي‌تواند باشد. داشتن دهان با موقعيت شكمي، شكل سر، شكل بدن كاملا دوكي شكل به عنوان ويژگي‌هاي مشترك در بين اعضاي اين گونه بودند كه مي‌تواند بيانگر عام‌گرا بودن شكل بدن اين گونه ‌باشد، كه براي گونه‌هايي كه در محيط‌هاي متغيير مثل رودخانه‌ها زيست مي‌كنند مي‌تواند يك مزيت محسوب ‌گردد.

The Tuini (Capoeta damascina) is one of Freshwater fishes distributing in various habitats. Regarding the ability of this species to inhabit at various environmental conditions, this study was conducted to investigate their common features which able them to reside in different habitats and phenotypic plasticity process among its populations using geometric morphometrics technique. In total 150 specimens of the Tuini fish collected from five different aquatic ecosystem from Iranian part of Tigris basin. Then lateral face of their left side photographed and 17 landmarkpoints defined and digitized using TpsDig2 software. The coordinate data after GPA superimposing, analyzed using multivariate analyses including principal component, canonical vitiate and cluster analyses. The results revealed a significant difference in the body shape of studied populations associating to snout, head width, the position of pectoral and pelvic fins and depth of caudal peduncle. These differences can show plasticity of these body parts in response to environmental condition of their habitats. Possessing a ventral mouth, head shape and fusiform body shape can be considered to be common characteristics of the Tuini fish reflecting being plastic generalist. Therefore, observed differences in this plastic generalist species have similarities with plastic specialist but with lesser degree indicating an advantage to inhabit in unstable environments i.e. rivers.