بررسي تاثير زمان كاشت بر روند پر شدن و عملكرد دانه در ژنوتيپ هاي گندم نان با استفاده از روش تجزيه آماري چندمتغيره در شرايط ديم

به‌منظور بررسی رابطۀ عملكرد دانه با صفات زراعی ژنوتیپ‌های گندم نان در زمان‌های مختلف كاشت در شرایط دیم، آزمایشی به‌صورت فاكتوریل در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی با چهار تكرار در گنبدكاووس در سال‌های زراعی 93-1391 اجرا شد. صفات مورد ارزیابی عبارت از: شمار سنبله در مترمربع، سرعت پر شدن دانه، دورۀ مؤثر پر شدن دانه، شمار دانه در سنبله، وزن هزاردانه، وزن دانه، عملكرد دانه، عملكرد زیستی و شاخص برداشت، بودند. تیمارهای زمان كاشت 11 و30 آذر، 19 دی، 8 و 28 بهمن و ژنوتیپ‌های گندم نان شامل: گنبد، كوه‌دشت، كریم و رگه (لاین)‌های 7 و 16 بودند. نتایج نشان داد كه میانگین عملكرد دانه از 4956 كیلوگرم در هكتار در سال اول به 2833 كیلوگرم در هكتار در سال دوم (43 درصد) كاهش یافت. عملكرد دانه بالاترین همبستگی مثبت و معنی‌دار را به ترتیب با عملكرد زیستی (**97/0= r) و مدت پر شدن دانه (**93/0=r) داشت. نتایج تجزیۀ رگرسیون گام‌به‌گام جلورونده نشان داد كه عملكرد زیستی و شاخص برداشت، بیش از 99 درصد از تغییرپذیری عملكرد دانه را در گام اول توجیه كردند كه نشان‌دهندۀ اهمیت بالای آن‌ها در عملكرد دانه است. دورۀ پر شدن دانه از راه عملكرد زیستی با عملكرد دانه رابطۀ معنی‌داری داشت. دورۀ پر شدن دانه و عملكرد زیستی نقش مؤثری را در افزایش عملكرد داشتند و بنابراین می‌توانند در گزینش رقم‌ها و رگه‌های مناسب گندم دیم استفاده شوند.