گونه شناسي كالبدي ميدان هاي مركز محله در بافت تاريخي گرگان

شهر گرگان به عنوان يكي از مراكز مهم تمدن در شمال ايران، در دوره قاجاريه به تبع اينكه مهد خاندان قاجار است، داراي اهميت سياسي و اداري دوچنداني شد؛ به گونهاي كه ميتوان گفت نمونه نسبتاً كاملي از شهرسازي دوره قاجاري را ميتوان در بافت تاريخي اين شهر مشاهده كرد. از حيث نگاه به شاخصههاي فضاهاي شهري در شهرسازي ايراني-اسلامي، بافت تاريخي گرگان داراي الگوهاي متنوع و تركيب منحصر به فردي از ميدانهاي مراكز محله است كه از بعد عملكردي داراي هويت مذهبي به عنوان تكيه بودهاند. با وجود نمونههاي ارزشمند براي استخراج اصول شهرسازي ايراني-اسلامي از اين ميدانها، تاكنون پژوهش منسجمي در اين زمينه انجام نشده است. اين پژوهش، به عنوان نخستين گام در اين حوزه، تمركز بر گونهشناسي كالبدي اين ميدانها دارد. روش پژوهش مبتني بر رويكرد گونهشناسي نسبت به فضاي شهري، از مطالعات تفسيري- تاريخي، تحليل محتوا و شبيهسازي بهره ميگيرد. ضمن مستندسازي وضع موجود ميدانهاي مركز محله بافت تاريخي گرگان به عنوان يكي از نتايج مهم پژوهش، تحليلها حكايت از آن دارد كه از لحاظ كالبدي، اين ميدانها داراي شاخصههاي مشتركي در نوع دسترسي، نفوذپذيري و تناسبات حجمي هستند. همچنين اصل انعطافپذيري در تغيير عملكرد فضاي ميدانها به ويژه در تركيب با عملكرد مذهبي و تجاري، به عنوان اصلي پايه در طراحي مد نظر بوده است.