بررسي تحمل و سازگاري به تنش خشكي در توده هاي گشنيز (Coriandrum sativum L.) بومي ايران

به منظور بررسی تحمل و سازگاری به تنش خشكی در پانزده تودۀ گشنیز (Coriandrum sativum L.) بومی ایران، سه آزمایش به‌طور جداگانه در شرایط كشتزار در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی در سه تكرار انجام شد. در آزمایش‌های اول، دوم و سوم به ترتیب توده‌های گشنیز در معرض آبیاری معمولی، تنش یك‌باره و تنش تدریجی قرار گرفتند. در این تحقیق شمار هفده صفت پدیدشناختی (فنولوژیكی)، ریخت‌شناختی (مورفولوژیكی) و فیزیولوژیكی اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیۀ واریانس مركب چندمتغیره و تك‌متغیره اختلاف معنی‌دار بین آزمایش‌ها و توده‌ها را از لحاظ تحمل به تنش خشكی نشان دادند. نتایج مقایسۀ‌ میانگین كل آزمایش‌ها به روش كمترین اختلاف‌های معنی‌دار، برای بیشتر صفات تفاوت معنی‌داری را بین آزمایش‌ها نشان داد. بیشترین تأثیر تنش خشكی بر عملكرد میوه بود. نمودار‌های سه‌بعدی مربوط به شاخص میانگین هندسی بهره‌وری برای عملكرد و میزان اسانس‌های میوه نشان داد كه تودۀ شمارۀ 10 می‌تواند برای تولید میوه و اسانس در مناطق با خشكی انتهای فصل توصیه شود. بیشترین میزان وراثت‌پذیری عمومی در آزمایش اول برای شمار میوه در هر بوته و در دو آزمایش همراه با تنش برای صفت شاخص برداشت مشاهده شد. با در نظر گرفتن وراثت‌پذیری و درصد پیشرفت ژنتیكی مورد انتظار در صفات شمار و عملكرد میوه، تولید رقم دورگ (هیبرید) برای بهبود این صفات می‌تواند پیشنهاد می‌شود.