بررسي منشا برخي فلزات سنگين در آب زيرزميني آبخوان دشت مرند با استفاده از روش هاي آماري چند متغيره

دشت مرند یكی از دشتهای حاصلخیز استان آذربایجانشرقی است كه بهدلیل كمبود آبهای سطحی، آب زیرزمینی بهعنوان مهمترین منبع برای آبیاری زمینهای كشاورزی میباشد. در این تحقیق از روشهای آماری چند متغیره شامل ضریب همبستگی، تحلیل خوشهای و تحلیل عاملی بهمنظور بررسی كیفیت آب زیرزمینی و منشأ برخی فلزات سنگین استفاده شد. بدین منظور تعداد 25 نمونه از منابع آب زیرزمینی موجود در دشت مرند جمعآوری و غلظت بعضی فلزات سنگین، یونهای اصلی و بعضی گونهها و یونهای فرعی (نیترات، فلوراید و سیلیس) اندازهگیری شد. نتایج تحلیل خوشهای، نمونههای آب را در دو گروه مجزا قرار میدهد. گروه اول معرف آبهای زیرزمینی شیرین و عمیق و گروه دوم معرف آبهای شور با سختی بالا میباشد. براساس ماتریس همبستگی، غلظت فلزاتی همچون آهن، منگنز، كروم، آلومینیوم، باریم و آرسنیك دارای همبستگی بالایی با یونهای اصلی (كلسیم، منیزیم، پتاسیم، سدیم، كلر، بیكربنات و سولفات) نیست كه بیانكننده ورود این عناصر از طریق آلودگیهای ناشی از فعالیتهای انسانی میباشد. همچنین كادمیوم و سرب دارای همبستگی مثبت نسبتاً بالایی با یونهای اصلی میباشند، كه نشان میدهد احتمالاًً منشأ این عناصر انحلال سنگها و سازندهای موجود در منطقه باشد. نتایج تحلیل عاملی نشان میدهد كه تغییرات كیفیت آب زیرزمینی دشت مرند تحت تأثیر سه عامل اصلی بهترتیب شامل: 1- تأثیر سازندهای تبخیری و نمكی، هوازدگی طبیعی - كانیها و فرایند تعویضیونی، 2- نشت از پسابهای شهری و چاههای جذب خانگی و آبشویی كودهای كشاورزی و 3 هوازدگی سیلیكاتهای پتاسیمدار و كاربرد كودهای شیمیایی كشاورزی میباشد.