برآورد جذب روزانه و پتانسيل خطر فلزات سنگين در بافت هاي مختلف ماهيان رودخانه گاماسياب

Estimation of daily intake and potential risk of heavy metals in different tissues of fish in Gamasyab River

چكيده زمينه و هدف: ماهي يكي از مهمترين موجودات آبزي در زنجيره غذايي انسان مي باشد كه قابليت تجمع فلزات سنگين در بافت هاي مختلف خود را دارد. در اين راستا، هدف اين مطالعه بررسي غلظت پنج فلز سنگين (كادميوم، سرب، كروم، مس و روي) در بافت هاي آبشش، كبد و ماهيچه ماهيان كپور معمولي، شيرماهي و آمور در رودخانه گاماسياب در سال 1393 به همراه تجمع زيستي و برآورد ميزان پتانسيل خطر مصرف اين آبزيان مي باشد. روش بررسي: اين مطالعه مقطعي بوده و سه گونه ماهي در رودخانه گاماسياب در فصول پاييز و زمستان 1393 صيد شدند. روش آماده سازي بافت ها بصورت هضم تر بوده و قرايت فلزات توسط دستگاه ICP انجام شده است. اطلاعات به دست آمده توسط نرم افزار SPSS نسخه 16 مورد آناليز قرار گرفتند. يافته ها: حد مجاز مصرف روزانه ماهي براي فلزات كادميوم، سرب، كروم، مس و روي در سه ماهي مورد مطالعه در اين تحقيق به ترتيب 021/0، 18/0، 5/3، 3/13 و 4/20 ميكروگرم در روز براي يك فرد بالغ با وزن 70 كيلوگرم بدست آمد. شاخص HQ در اين مطالعه براي تمامي فلزات سنگين كمتر از 1 بود. نتيجه گيري: شاخص هاي ريسك مصرف ماهيان (HQ) ماهيان اين مطالعه كمتر از 1 بدست آمد و نشان دهنده سالم بودن مصرف اين ماهيان مي باشد. اما از آنجاييكه فلزات سنگين خاصيت تجمع زيستي دارند پايش فصلي اين منطقه از نظر فلزات سنگين امري مهم به نظر مي رسد. كليد واژه ها: ماهي، سميت، فلز سنگين، رودخانه گاماسياب

ABSTRACT Background and Aim: Fish are considered as one of the main aquatic organisms in the food chain. They have the potential to accumulate large amounts of heavy metals in their tissues. The purpose of this study was to measure the levels of five heavy metals (Cd, Pb, Cu, Cr, and Zn) in the gill, liver, and muscle tissues of common carp, Capoeta trutta, and Grass carp in the Gamasyab River in 2015 as well as bioaccumulation study and hazard quotient determination (HQ). Material and Methods: This was a cross-sectional study in which three species of fish in the Gamasyab River were caught in autumn and winter. The tissue preparation method was chemical digestion. Concentrations of heavy metals were measured using an ICP apparatus. Data were analyzed using SPSS version 16. Results: Permissible limits of ingestion of heavy metals per day through consumption of the three aforementioned fish for an adult person with mean body weight of 70 kg were 0.021, 0.18, 3.5, 13.3, and 20.4 micrograms for cadmium, lead, chromium, copper and zinc, respectively, in this study. The Hazard Quotients (HQ) index was below 1 for all heavy metals. Conclusion: The Hazard Quotients (HQ) index of fish consumption in this study was less than 1 and indicated that consumption of these fish was harmless. But since heavy metals have the property of bioaccumulation, seasonal monitoring of heavy metals in this region is essential. Keywords: Fish, Toxicity, Heavy metal, Gamasyab River