نقش الگوي حياط مركزي در تعديل شرايط سخت اقليم گرم و خشك منطقه يزد

اقليم يكي از مهم ترين عواملي است كه در شكل گيري اصول معماري مسكوني در منطقه يزد نقش داشته كه دو عامل تابش خورشيدي و باد نقش تعيين كننده اي دارند. در اين منطقه در ماه هاي خرداد، تير و مرداد شرايط بيوكليمايي سخت حاصل گرماي هوا و در ماه هاي آذر، دي، بهمن شرايط بيوكليمايي سخت حاصل از برودت هوا حاكم است. وزش باد نيز به دليل حمل شن هاي روان، زندگي مردم را تحت تاثير خود قرار مي دهد. هدف اين مقاله، بررسي تاثير الگوي حياط مركزي خانه هاي منطقه يزد و تعيين نقش تناسبات موجود ميان حياط مركزي و جداره ها در تعديل شرايط سخت اقليم گرم و خشك است؛ بدين منظور مدل هاي سه بعدي از دو خانه باقر دشتي (دوره آل مظفر) و خانه مشروطه (دوره صفويه) ساخته شد و علاوه بر شبيه سازي خورشيدي با استفاده از نرم افزار اكوتكت، طوفان روز هشتم خرداد 1382 با سرعت m/s 4/26، به عنوان نمونه موردي، در نرم افزار فلوئنت شبيه سازي گرديد. نتايج نرم افزار اكوتكت نشان مي دهد، 6/35 درصد از مساحت جبهه تابستان نشين خانه مشروطه در ماه هاي گرم در سايه قرار مي گيرد، در حالي كه براي خانه باقر دشتي 5/24 درصد است. جبهه زمستان نشين خانه مشروطه نيز در ماه هاي سرد با مجموع دريافت W/m2 2752 عملكرد بهتري دارد، در حالي كه اين مقدار براي خانه دشتي W/m2 850 است. اگرچه ميزان سايه اندازي جبهه شمال غربي خانه مشروطه و باقر دشتي در ماه هاي گرم يكسان است، اما در ماه هاي سرد اين جبهه در خانه مشروطه W/m2 3108 انرژي دريافت مي كند، در حالي كه براي خانه باقر دشتي W/m2 1358 به دست آمد. بخش هاي زيادي از حياط هر دو خانه در ماه هاي گرم تحت تابش قرار مي گيرد، اما حياط خانه دشتي در ماه هاي سرد هيچ گونه تابشي دريافت نمي كند، ولي 14 درصد از مساحت حياط خانه مشروطه در معرض تابش خورشيد قرار دارد. نتايج به دست آمده از نرم افزار فلوئنت نشان مي دهد باد با شدت بيش تري در فضاي داخلي حياط خانه مشروطه جريان مي يابد، به طوري كه سرعت باد در برخي از نقاط حياط در حدود km/h 8/28 است كه دو برابر بيش تر از خانه دشتي است. اين امر به دليل بيش تر بودن مساحت حياط خانه مشروطه است؛ با اين وجود با ايجاد خُرداقليم سعي شده فضاي آرام تري در حياط ايجاد شود. بنابراين، با در نظر گرفتن مجموع شرايط، الگوي حياط مركزي، مانند خانه مشروطه، عملكرد بهتري در تعديل شرايط سخت اقليم داشته است كه نتيجه تناسب بهتر بين اجزاي مختلف تشكيل دهنده خانه است. كليدواژگان: منطقه يزد، حياط مركزي، اقليم گرم وخشك، شبيه سازي نرم افزاري، انرژي خورشيدي