الگوي جامع گزارشگري مالي متقلبانه در ايران به روش نظريه پردازي زمينه بنيان

A Comprehensive Pattern of Fraudulent Financial Reporting in Iran, Grounded Theory

تحقیق حاضر در تلاش است با تركیب روش­های تحقیق كیفی با استفاده از رویكرد نظریه پردازی زمینه بنیان و تجزیه و تحلیل اسناد و مدارك، الگوی جامع تقلب در صورت­های مالی را در بستر فرهنگی، اقتصادی و حقوقی كشور ارائه نماید. جامعه آماری تحقیق خبرگان صاحب نظر در خصوص پدیده صورت­های مالی متقلبانه هستند كه با توجه به هدف تحقیق، از روش نمونه گیری گلوله برفی یا زنجیره­ای برای مصاحبه انتخاب شده­اند. افزون بر مصاحبه­های انجام شده، به منظور افزایش اعتبار و جامعیت تحقیق، اسناد و مدارك موجود در خصوص گزارشگری مالی متقلبانه شركت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به دقت مطالعه، بررسی و تحلیل شده است. پس از كسب نظر خبرگان و مطالعه دقیق اسناد، مدارك و گزارشات، عامل فشار به عنوان شرط علی گزارشگری مالی متقلبانه شناخته شد.  نتایج تحقیق نشان می­دهد انگیزۀ پاداش مدیران، انگیزۀ سوء استفاده از دارایی­ها، هزینه­های سیاسی، مقاصد مالیاتی و تحصیل شركت توسط مدیران نیز بر گزارشگری مالی متقلبانه موثرند. طرح های تقلب در گزارشگری مالی در بستر فرهنگ عمومی، نظام قانونی و استاندارد حسابداری كشور به عنوان شرایط زمینه­ای و نظام راهبری شركتی، كنترل داخلی و كیفیت حسابرسی به عنوان  شرایط مداخله­گر متولد می­شوند. در تحقیق حاضر 25 طرح­ تقلب در صورت­های مالی و اجزاء آن­ها شناسایی شده است. افزون بر این، پیامدهای تقلب در گزارشگری مالی در دو سطح صورت­های مالی و بازار سرمایه طبقه بندی و تفسیر شده است. 

This paper attempts to provide a comprehensive pattern of financial reporting fraud in cultural, economic and legal areas in Iran by combined qualitative research methods using Grounded Theory and Documents Analyses approaches. Statistical population consisting of all experts in fraud area is determined by snowball sampling.  Furthermore 5 available fraud cases have been analyzed and 1000 independent auditor’s reports have been reviewed. In addition to interviews, existing documents and evidence in respect of fraudulent financial reporting of firms listed in Tehran Stock Exchange have been reviewed and analyzed. Results show that pressure as the main casual factor along with asset misappropriation, political costs, tax purposes and acquisition motivations are effective on fraudulent financial reporting. Schemes of fraudulent financial reporting are appeared in accounting standards, legal system and common cultures considered as the contextual conditions and in corporate governance, internal controls and auditing quality considered as intervening conditions. 25 fraud schemes and their consequences are introduced in this study. In addition, this study classifies and interprets fraudulent financial reporting consequences in two areas of financial statements and capital market.