بررسي نظريه بساطت حقيقت وجود و فروع معرفت شناختي آن

An Inquiry into the Theory of “the Simplicity of Existence” and its Epistemological Upshots

نظريه بساطت حقيقت وجود از دستاوردهاي حكمت متعاليه است. صدرالمتالهين پس از پذيرش اين نظريه سه نتيجه معرفت شناختي مهم از آن استنباط مي كند. اين نتايج بدين قرارند: اولاً حقيقت وجود عقلاً و به علم حصولي غيرقابل تصور و ادراك ناپذير است؛ ثانيا حقيقت وجود عقلاً و به علم حصولي تصديق ناپذير است؛ ثالثا راه درك و تصديق آن منحصر به علم حضوري است. در اين مقاله نخست اصل نظريه بساطت حقيقت وجود مورد چالش قرار گرفته و اثبات مي شود كه نمي توان وجودهاي محدود و ماهوي را بسيط شمرد و بيان مي شود كه وجود ماهوي، تنها زماني مي تواند بسيط شمرده شود كه بشرط لاي از ماهيت ملاحظه گردد و وجود با چنين ملاحظه اي، تنها در موطن ذهن موجود است نه در عالم خارج. در ادامه مقاله فروع معرفت شناختي مزبور مورد نقد قرار مي گيرند، و آشكار مي شود كه آن فروع نيز، با انتقادهايي روبه رويند. نگارنده كوشيده است تا نشان دهد التزام به فروع معرفت شناختي اصالت وجود و نيز التزام به فروع معرفت شناختي نظريه صدرا در وجود ذهني، مستلزم آن است كه نوصدراييان از نتايج معرفت شناختي نظريه بساطت وجود دست بردارند.

The theory of “the simplicity of the reality of existence” is one of the achievements of transcendental philosophy. Having accepted this theory, Mulla Sadra (Sadr al-Muta’allehin) infers three important epistemological results: (a) the reality of existence is unimaginable and unperceivable, rationally and through acquired knowledge; (b) the reality of existence is non-affirmable, rationally and through acquired knowledge; (c) knowledge by presence is the only way to perceive and affirm it. In the present article, first the principle of “theory of simplicity of the reality of existence” is challenged and it is proved that we cannot consider limited and substantive beings as simple, and substantive being can only be considered simple when it is negatively conditioned from quiddity. And existence with such consideration exists just in the mind and not in the outside world. The article continues with criticizing related epistemological upshots. It is clarified that those effects face with criticisms as well. The author has tried to show that epistemological upshots of “the principality of existence” as well as commitment to epistemological consequences of Mulla Sadra’s theory in mental existence require that Neo-Sadraites give up the epistemological results of the “theory of simplicity of existence”.