حكم اكراه منجر به فوت اكراه‌شونده در حقوق ايران

The Verdict of Duress (Coercion) Induced the Death of a Coerced Person in Iran Law

به رغم اختصاص ماده 379 قانون مجازات اسلامي به اكراه به رفتارِ موجب جنايت بر اكراه‌شونده، حكم بسياري از حالات كه اكراه‌كننده با تاثير بر اكراه‌شونده موجب قتل او مي‌شود، همچنان مبهم است. با اين حال مي‌توان گفت حالتي كه فرد با اكراه ديگري، خودكشي وي را درخواست مي‌كند، با توجه به وسيله اكراه، گاهي موجب انتساب نتيجه (قتل) به اكراه‌كننده خواهد بود و گاه نيز بابت قتل مسيوليتي نداشته و فقط به مجازات تعزيري محكوم مي‌گردد. بر همين اساس، اكراه به رفتارِ موجب جنايت (در نوشتار حاضر قتل اكراه‌شونده) در همه موارد، مشمول ماده 379 ق.م.ا. نمي‌شود. به عبارت ديگر، با حصول برخي شرايط، قتل رخ‌داده به مجني‌عليه منتسب نمي‌باشد و ضماني متوجه تهديدكننده نيست كه براي نمونه مي‌توان به حالتي اشاره كرد كه تهديدشونده با آگاهي و توجه و يقين به كشنده بودن رفتار، مرتكب آن مي‌شود و شدت خطر نيز به حدّي نيست كه خودكشي متناسب و نتيجه حاصله يعني قتل تهديدشونده به اكراه‌كننده منتسب گردد. نوشتار حاضر با توجه به ابهامات قانوني و اختلاف نظر فقها مي‌كوشد حكم صور گوناگوني را كه اكراه موجب قتل اكراه‌شونده مي‌شود، تبيين نمايد. به همين منظور، با توجه به موضوع درخواست اكراه‌كننده، در دو گفتار با عناوين «اكراه به خودكشي» و «اكراه به رفتار موجب قتل اكراه‌شونده» موضع نظام حقوقي ايران نقد و بررسي مي‌شود.

In spite of specifying Article 39 of Islamic Penal Code (1392) to coercion to perform an act induces crimes upon that person who is coerced in to performing actions, the regulation of most cases is unclear. But it should be mentioned that in a situation which a person under the coercion of someone demanding the suicide, based on tools of duress (coercion), sometimes it is caused to relate the result (murder) to coercer and sometimes he has no legal responsibility for killing and only will be convicted to taz’ir punishment. Due to this, the duress to perform actions lead to crimes (in this paper the murder of the coerced) in all cases, will not be included in Article 39 of Islamic Penal Code. In other words, in some situations, the occurred murder is attributed to the murdered person and the coercer has no legal liability. One of these cases as a sample is a situation which the threatened person with knowledge and notice commits an action which surely makes death. The level of risk or danger is not to extent that appropriate suicide and the murder of the coerced relates to the coercer. The present article with considering the legal ambiguities and different attitudes of Islamic jurists (fuqaha) tries to determine the law of several aspects which the duress (coercion) causes the coerced killing. Therefore, with paying attention to the issue of the coercer’s demand, this note studies and criticizes the title of the duress (coercion) to suicide and the title of the duress to perform actions lead to the coerced killing in two discourses in the legal system of Iran. Keywords: Duress (coercion), Causation, Act directly, Suicide.