سلفي‌گري افراطي در قفقاز شمالي؛ با تاكيد بر مولفه‌هاي تاريخي، فرهنگي و سياسي

سلفي‌گري به‌مثابه پديده‌اي به‌‌نسبت جديد‌، نقشي كنشگر و فزاينده در ابعاد مختلف اسلام در فدراسيون روسيه و به‌ويژه قفقاز شمالي يافته است. عينيت يافتن تكاپوهاي سلفي‌هاي افراطي در اقدامات شبه‌نظاميان جدايي‌طلب چه در قالب امارت القاعده‌اي و چه ولايت داعشي قفقاز در عين تلاش سلفي‌هاي ميانه‌رو براي گشودن بيش‌ازپيش عرصه تحرك علني و رسمي در فضاي مذهبي جمهوري‌هاي قفقاز شمالي و شواهد موجود مبني بر تبديل شدن سلفي‌گري به روبه‌توسعه‌ترين گرايش اسلامي در قفقاز شمالي، اهميت ويژه‌اي از منظرهاي گوناگون به اين پديده بخشيده است. پديده‌اي كه با توجه به پويايي‌هاي دروني منطقه، تداوم ناامني در قفقاز شمالي و عدم كاميابي دولت روسيه در تحقق سياست اعلامي خود مبني بر ريشه‌كني جريان‌هاي جدايي‌طلب و افراط‌گرا در اين منطقه، به‌منزله مسأله‌اي جدي در ابعاد ملي در روسيه ظاهر شده است. در شرايط حاضر ديگر ترديدي درباره گره‌خوردگي سلفي‌گري افراطي در قفقاز شمالي با حاميان افراط‌گرايي سلفي در سطح منطقه‌اي و بين‌المللي وجود ندارد. اين نوشتار با كاربست روش توصيفي ـ تحليلي اين پرسش را مورد تبيين و تحليل قرار مي‌دهد كه «مولفه‌هاي تاريخي، فرهنگي و سياسي برآمدن و گسترش سلفي‌گري در قفقاز شمالي چه مواردي هستند؟».در پاسخ به پرسش فوق مجموعه‌اي از مولفه‌هاي تاريخي، فرهنگي و سياسي قفقاز شمالي شامل پيشينه و مشخصه‌هاي سياسي و مبارزاتي اسلام در منطقه، تضعيف نهاد اسلام در دوره شوروي، فضاي پساشوروي و تحول نقش‌هاي كنشگران مذهبي، رد اسلام طريقتي‌ توسط سلفي‌ها، فقدان سياست منسجم و هماهنگ در قبال سلفي‌گري در قفقاز شمالي، رقابت‌هاي غيرسازنده علماي مسلمان روسيه، رقابت‌هاي غيرسازنده قومي در منطقه، پيامدهاي جنگ‌هاي چچن، كشتار علما و متفكران اسلام سنتي و ايران‌زدايي در قفقاز شمالي به‌منزله فرضيه اين نوشتار معرفي شده و مورد بررسي قرار مي‌گيرند