پيامد كاربرد پلي اكريل آميد آنيوني بر خاكدانه سازي و رس پخش شونده در خاك هاي تيمار شده با مانده هاي گياهي گندم و يونجه

سابقه و هدف كاربرد پلی‌اكریل‌آمید آنیونی همانند یك بهساز آلی به تنهایی و یا همراه با مواد‌آلی می تواند ویژگی‌های خاك را بهبود دهد. هدف از این پژوهش بررسی پیامد برخی از بهسازهای آلی بر میانگین وزنی قطر خاكدانه‌ها و درصد رس پخش‌شونده در خاك بود. مواد و روش نمونه‌های لایه 30 سانتی‌متری رویین دو خاك شنی و رسی با مانده‌های یونجه و گندم (كوچكتر از 2 میلی‌متر) به اندازه 50 گرم در كیلوگرم وزن خشك خاك تیمار شدند. پلی‌اكریل‌آمید آنیونی نیز به گونه محلول به اندازه 0، 1/0، 2/0 و 4/0 گرم از بهساز در كیلوگرم خاك افزوده شد. سپس نمونه‌ها در رطوبت گنجایش كشاورزی در آزمایشگاه در تاریكی نگهداری شدند. در زمان‌های 1، 5، 10، 20، 30، 45، 60، 75 و 90 روز از خاك‌ها نمونه‌برداری شد و میانگین وزنی قطر خاكدانه‌ها و درصد رس پخش‌شونده اندازه‌گیری شد. میانگین داده‌های بدست آمده از نمونه‌های 1 و 5 روزه برای هفته نخست جداگانه آزمون شدند و نمونه های 10 و 20 روزه برای بازه زمانی 10 تا 20 روز، و به همین گونه بازه زمانی 30 تا 45 روز، بازه زمانی 60 تا 75 روز نیز جداگانه آزمون شدند. داده‌های بدست آمده از نمونه‌های برداشت شده در زمان 90 روز برای زمان 90 روز جداگانه آزمون شد. برای هر یك از بازه های زمانی یادشده فاكتورهای آزمایش در طرح كاملا تصادفی، مانده گیاهی در سه سطح و پلی اكریل آمید در چهار سطح بود. یافته‌ها افزودن مانده‌های گیاهی و پلی‌اكریل‌آمید به خاك، مایه كاهش درصد رس پخش‌شونده در هر دو خاك رسی و شنی شد. پیامد این بهسازهای آلی بر كاهش درصد رس پخش شونده خاك‌ها هم‌كردار بود و كمترین درصد رس پخش شونده در كاربرد همزمان آنها در خاك اندازه گیری شد. میانگین وزنی قطر خاكدانه‌ها در هر دو خاك، با افزودن مانده‌های گیاهی به گونه چشم‌گیری افزایش یافت كه این پیامد سودمند در تیمار كاه گندم، بیشتر بود. در هر دو خاك دیده شد كه در خاك بدون مانده گیاهی، كاربرد پلی‌اكریل‌آمید مایه افزایش میانگین وزنی قطر خاكدانه‌ها شد. دربرابرآن در خاك سنگین تیمار شده با كاه گندم و كاه یونجه، كاربرد پلی‌اكریل‌آمید پیامد زیانباری بر میانگین وزنی قطر خاكدانه‌ها داشت، ولی این پیامد زیانبار در خاك شنی لومی دیده نشد. میانگین وزنی قطر خاكدانه‌ها در خاك رسی در همه تیمارها از هفته نخست تا بازه زمانی 10 تا 20 روز افزایش و سپس دوباره كاهش یافت. درصد رس پخش شوند روندی وارونه داشت و كمترین آن در بازه زمانی 10 تا 20 روز اندازه گیری شد. دگرگونی زمان میانگین وزنی قطر خاكدانه‌ها و درصد رس پخش در خاك شنی همانند آن در خاك رسی بود ولی زمان رخداد بیشترین میانگین وزنی خاكدانه و كمترین درصد رس پخش‌شونده كمی دیرتر (بازه 30-45 روز) بود. نتیجه گیری هر چند كاربرد جداگانه مانده های گیاهی و پلی اكریل آمید مایه افزایش میانگین وزنی قطر خاكدانه‌ها می شود، ولی كاربرد همزمان آنها پادكردار است. كاربرد پلی‌اكریل‌آمید در خاك سنگین تیمار شده با كاه گندم و كاه یونجه میانگین وزنی قطر خاكدانه‌ها را كاهش داد. مانده‌های گیاهی از راه زیستی و پلی‌اكریل‌آمید بویژه در خاك‌های رسی از راه فیزیكوشیمیایی مایه پیدایش و پایداری خاكدانه‌ها می‌شود. بنابراین پیامد كاربرد آنها هم‌كردار نیست. این رخداد شاید وابسته به واكنش پلی اكریل آمید با رس‌های خاك باشد كه در خاك های تیمار شده با مانده های گیاهی از برهم‌كنش سودمند زیستی رس‌ها و ماندهای گیاهی در خاكدانه‌سازی جلوگیری كرده است.