نگاهي ارزيابانه به «تجربه‌گرايي برساختي» ون‌فراسن

An evaluative look at van Fraassen’s ‘constructive empiricism’

ون‌فراسن از زمان نگارش كتاب تصویر علمی واقع‌گرایی علمی را به باد انتقاد گرفته و تجربه‌گرایی برساختی خود را به‌عنوان جانشینی مناسب برای آن ارائه كرده است. او با تمسك به این آموزۀ تجربه‌گرایی كه «تجربه یگانه منبع ما برای شناخت جهان است» هر گونه آگاهی از سطح مشاهده‌ناپذیر جهان طبیعت را ناممكن اعلام می‌كند. ون‌فراسن اعتقاد واقع‌گرا‌ها به صدق (تقریبی) نظریه‌های علمی را فاقد هر گونه مبنای معرفتی می‌داند و در این مورد فقط باور به كفایت تجربی این نظریه‌ها را مجاز و معتبر می‌شمارد. در این مقاله عناصر محوری تجربه‌گرایی برساختی و نوع تقابل آن با واقع‌گرایی علمی به بحث، بررسی، و ارزیابی گذاشته می‌شود. نتیجۀ بررسی‌های این مقاله حكایت از آن دارد كه نكات و استنادات ون‌فراسن در رد واقع‌گرایی و دفاع از مواضع خویش فراهم‌كنندۀ توجیه‌های لازم و كافی برای جانشین ‌كردن تجربه‌گرایی برساختی به جای واقع‌گرایی علمی نیستند

Since the publication of Scientific Image, van Fraassen has criticized scientific realism and, instead, introduced constructive empiricism as an appropriate alternative. Adhering to the tenet of empiricism that ‘experience is our only source of information about the world’, he considered acquiring any knowledge of the unobservable level of the world as impossible. According to van Fraassen, the realistic belief in the (approximate) truth of scientific theories has no epistemic basis; and, in this case, he only allowed belief in the empirical adequacy of these theories. The present assay explains and examines the key elements of constructive empiricism and contrasts it with scientific realism. We will indicate that van Fraassen’s argumentation in rejecting realism and defending his position is not able to provide the necessary and sufficient justifications for the replacement of scientific realism with constructive empiricism